Kıbrıs Barış Harekatı Nedir? sorusu bugünlerde arama motorlarında en çok aranan sorular arasında başı çekiyor. ”Ayşe Tatile Çıksın”‘ parolası ile başlayan ve Kıbrıs adasın yaşayan Türklerin yaşadığı zulmü engellemek amacıyla Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen Kıbrıs Barış Harekatının bu yıl 45. yıla girdi.
Kıbrıs Barış Harekatı Nedir, Neden Yapıldı?
Akdeniz bölgesindeki konumu sebebiyle stratejik öneme sahip olan Kıbrıs adası 1571 yılında Osmanlı Devleti tarafından fethedilmişti. 300 yıldan fazla Osmanlı toprağı olarak kaldı. Fakat 93 Harbinde Osmanlı’nın Ruslara yenilmesi nedeniyle her şey değişti.
İngiltere’nin desteğini arkasına almak isteyen Osmanlı Devleti, 1878 yılında Berlin Antlaşması’nı imzaladı. Berlin Antlaşması’na göre ada toprakları Osmanlı’ya olacak fakat idari kontrol İngiltere’de olacaktı.
Kıbrıs Devleti Kuruldu
Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı zamanında müttefiklerine karşı Almanya’nın yanında yer aldı. Almanya yenilince Osmanlı’da yenilmiş sayıldı. Bu yenilgi Kıbrıs adasını da etkilemiş oldu. 5 Kasım 1914 tarihinde İngiltere, Kıbrıs adasını ilhak ettiğini açıkladı. Savaş sonrası Lozan Antlaşması imzalandı ve adanın kontrolü tamamıyla İngilizlere geçti.
1974 harekatının ilk adımları 1950 yıllarında atıldı. Rumlar Yunanistan’a katılmak istedi. Böylece Türkiye meseleye dahil olmuş oldu. Ada’da iki farklı toplumlu çift devlet kurulması için girişimler başladı. 1959 yılında Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’nin yaptığı görüşmeler ile Türklerin ve Rumların ortak şekilde yönetecekleri bir Kıbrıs Devleti kuruldu.
Adadaki anayasal düzeni bozmak için yapılan bir girişimi garantör üç ülke olan Türkiye, Yunanistan ve İngiltere karşılık verme yetkisi verildi.
Kanlı Noel Olayı
Kıbrıs devleti kurulmasına rağmen istenen barış bir türlü sağlanamadı. Bunun nedeni Rum siyasetçilerinin Yunanistan ile birleşme ısrarıydı. Kıbrıs Cumhuriyetinin İlk cumhurbaşkanı olan Makarios liderliğinde temeli atılan EOKA yani Kıbrıs Milli Mücadele Örgütü adlı Rum örgütü Türk halkına karşı saldırıya geçti.
Saldırılar arasındaki en kanlı saldırı 1963 Aralık düzenlenen ”Kanlı Noel” saldırısıydı. Yüzlerce Türk vatandaşı bir gecede katledildi. Olayların durdurulamaz boyutlara gelmesinden sonra Türkiye harekete geçti ve Türk Silahlı Kuvvetlerine ait savaş uçakları Lefkoşa semalarında bir uyarı uçuşu yaptı.
Adada artan kargaşa sebebiyle Birleşmiş Milletler kontrolü sağlamak amacıyla devreye girdi. İngiltere garantör ülke olmasına rağmen herhangi bir müdahalede bulunmadı. Saldırıların ardı arkası kesilmedi. Bunun üzerinde Türkiye, Kıbrıs Adası’na müdahale etmek için hazırlıkları başlattı.
1964 yılında İsmet İnönü idaresindeki hükümet Türkiye Büyük Millet Meclisi’nden müdahale yetkisi aldı. Açıklanan tarihe göre Türkiye 7 Haziran’da adaya mücadele edecekti. ABD’nin devreye girmesiyle müdahale rafa kaldırıldı.
20 Temmuz 1974 tarihinde ”Ayşe tatile çıksın” parolası ile ikinci harekat başladı. Ayşe, Turan Güneş’in kızıydı fakat parolanın Ayşe ile bir alakası yoktu. Bu tarihte Kıbrıs adasına yapılan müdahalede kısa sürede başarıya ulaşıldı. Adanın yüzde 35’i ele geçirildi. Bölgede yaşayan Türk vatandaşların güvenliği sağlandı.
- Kıbrıs Barış Harekatı boyunca 498 Türk askeri şehit oldu.
- Kıbrıs Türkleri ise 70‘i mücahit olmak üzere 270’ten fazla kişiyi kaybetti.
- Rum tarafından ise 4000’den fazla ölü vardı.
- Türk toplumunu verdiği toplam şehit sayısı ise 1672 olarak kayıtlarda yerini aldı.
- 15 Kasım 1983 tarihinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti resmi olarak kuruluşu dünyaya duyuruldu.
Kıbrıs Barış Harekatı ile ilgili tüm detayları bir dizi serisi ile öğrenmek istiyorsanız, aşağıdaki dizileri sırası ile izleyebilirsiniz.
Kıbrıs Barış Harekatı ile ilgili videolar
