Belli bir kurum ya da kuruluşun yönetilmesi, belli bir işin yapılması görevlendirilmesi amacı ile atanan kişi anlamına gelen kayyum, hukuki bir terimdir. Bu terim genellikle usulsüzlük yapılan şirketlere özel kurumlara ve devletin el koyduktan sonra atadığı yöneticilere verilen bir görevdir.
Kayyum, vasi gibi vesayet organlarının biridir. Ancak vasi, vesayet altındaki kişinin hem kendisini hem de mal varlığını yönetmek, gözlemlemek ve hukuki işlemlerde temsil etmek için atanırken, kayyum sadece belirli işleri ya da mal varlığını yönetmek için atanır. Bu nedenle kayyumun sorumluluk alanı daha sınırlıdır.
Kayyum Nasıl Atanır?
Kayyum, Türk Medeni Kanunu’nda ayrıntılı olarak açıklandığı üzere, usulsüzlük yapıldığı tespit edilen özel kurum ve şirketlere devlet tarafından atanan yöneticidir. Kayyumun atanabilmesi için mahkeme tarafından belirlenen durumların meydana gelmesi gerekmektedir. Bu atanmış kişiler, kendilerine verilen yetki ve görevler çerçevesinde çalışmalarını sürdürmektedirler.
Kayyumlar kendi başlarına bir karar veremezler. Karar mekanizmaları kendilerine verilen yetkiler kadardır. Yani yetkileri dışında bir karar alamazlar. Kayyumlar son günlerde şirketler ile belediyelere daha çok atanmaktadır. Eğer bir yolsuzluk olduğu düşünülüyorsa, oraya bir kayyum atanarak işlerin hukuk çerçevesinde ilerletilmesi sağlanır.
Kayyumun Görevleri Nelerdir?
Kayyum atanmış olduğu şirketteki görevleri, mahkeme tarafından belirlenmektedir. Bu görevler geçici nitelik taşır. Kayyumun yetkileri, atanmasına sebep olan durumlarla sınırlıdır. Bu çerçevede hareket etmek zorundadır. Kayyumun görev ve sorumlulukları, kanunda belirtilmesine rağmen, farklı özel durumlara göre değişebilmektedir. Ancak kayyumun yetkileri sınırlıdır ve bu sınırların dışına çıkması mümkün değildir.
Kayyum, belli bir görev dahilinde atanırsa sadece o görevi yerine getirmekle yükümlüdür. Şirket ile ilgili kendi tasarrufunda kararlar veremez. Zira sınırsız yetkili bir kayyum kötü niyetli davranarak yasalara uymayabilir ve hakları ihlal edebilir. Bu nedenle devlet, şirketi bu şekilde koruma altına almaktadır. Örneğin, şirket yönetim kurulu belirlenmeden genel kurul toplantısına çağrılmazsa, buna göre görevlendirme yapılır. Aksi takdirde şirket işlev yapamaz hale gelir.
Devlet, aldığı mahkeme kararına uygun bir şekilde hareket etmek zorundadır. Çünkü şirketin işleyişi her ne kadar kayyuma devredilse de bozulmamalıdır. Bu nedenle, devlet ticaret kanunlarını belirlerken şirketlerin lehine kanunlar çıkarmaktadır. Ancak bu uygulama bazen şirkete ağır darbe vurabilmektedir.
Kayyum Atama Durumları Nelerdir?
- Temsil Kayyumluk: Temsil kayyumluk, bazı nedenlerden dolayı veya kanunda belirtilen durumlarda, bir ilgili tarafından istendiği takdirde veya resen kayyım atanması anlamına gelir.
- Yönetim Kayyumluğu: Yönetim kayyumluğu, kimseye ait olmayan bir malın yönetimi ile ilgili olarak kayyumun koruması ve güvence altına alınması üzerine kurulmuştur. Bu ihtiyacın temelinde, bir kişinin uzun süredir bulunamaması veya yaşadığı yerin bilinememesi nedeniyle kendi mirası üzerinde bir yönetim ihtiyacının doğması yatmaktadır.
- İstek Üzerine Kayyumluk: İstek üzerine kayyumluk, ergin bir kişinin talep etmesi durumunda, isteğe bağlı kısıtlama sebeplerinden birisinin varlığı halinde kayyumun atanması anlamına gelir.
Kayyum İle İlgili Videolar
