Karbon vergisi, sera gazı emisyonlarını azaltmayı hedefleyen bir vergi çeşididir. Genellikle fosil yakıtlar gibi ürünlere uygulanır. Araştırmalar, karbon salınımının vergilendirilmesinin sera gazı emisyonlarında etkili bir azalmaya yol açtığını göstermektedir. 2024 itibariyle, 25’ten fazla ülkede karbon vergileri uygulanmaktadır. Ayrıca, 46’dan fazla ülkede karbon salınımı ya karbon vergileri ya da emisyon ticareti programları aracılığıyla fiyatlandırılmaktadır.
Karbon vergisinden en yüksek geliri elde eden ilk beş ülke Fransa (8,9 milyar $), Kanada (7,8 milyar $), İsveç (2,3 milyar $), Norveç (2.1 milyar $) ve Japonya (1.8 milyar $) şeklinde sıralanmaktadır. Türkiye’nin kişi başına sera gazı emisyonu ise 6,8 t seviyesindedir. Bu değer, dünya ortalamasının biraz üstündedir. ABD’de bu rakam 17,7 t, Kanada’da 20,3 t ve Çin’de ise 9,8 t seviyesindedir.
İlginizi çekebilir: Karbon Ayak İzi Nedir? Nasıl Azaltılır?
Son dönemde, pek çok ülke karbon emisyonlarını azaltmak için çeşitli önlemler alıyor. Bunlar arasında çevre düzenlemeleri, emisyon ticaret sistemleri ve karbon vergileri bulunuyor. Finlandiya, 1990’da karbon vergisini uygulayan dünyanın ilk ülkesi olmuştur. O zamandan beri 20 Avrupa ülkesi karbon vergisi uyguluyor. İsviçre ve Lihtenştayn, şu anda ton başına 120,16 € ile en yüksek karbon vergisi oranını alan ülkeler konumunda. Bu iki ülkeyi İsveç (115,34 €) ve Norveç (83,47 €) izliyor.
Karbon Vergisi Alınan Ülkeler Hangileri?
Pek çok ülkede karbon vergisi uygulanıyor. Bu ülkeler şunlardır;
- Amerika Birleşik Devletleri (1 Ocak 2026 itibari ile alınacak)
- Fransa
- Kanada
- Finlandiya
- İzlanda
- Norveç
- İsveç
- Danimarka
- Estonya
- Letonya
- İrlanda
- Slovenya
- İsviçre
- Polonya
- Portekiz
- Birleşik Krallık
- Meksika
- Kolombiya
- Şili
- Hindistan
- Japonya
Karbon Vergisi Neden Uygulanır?
Fosil yakıtların kullanımıyla ilgili maliyet artışları, üreticilerin karbon vergilerini ürün fiyatlarına eklemelerine neden olacak. Bu durum, tüketicilerin bu ürünleri daha az tüketmesine yol açacak ve üreticileri, daha az karbon salınımıyla ilişkilendirilen enerji kaynaklarına ve teknolojilere yönlendirecek. Karbon vergisi, devlet geliri olarak hizmet ederken işletmeler için ek bir mali yük olacak.
İlginizi çekebilir: Karbon Nötr Nedir?
Bu verginin ana amacı, yakıtların karbon içeriğine göre fiyatlandırılmasını sağlamaktır. Bu tür bir fiyat değişikliğinin, emisyon azaltımı için mali teşvik sağlaması, yüksek sera gazı emisyonuna sahip ürünlere olan talebi azaltması ve düşük sera gazı emisyonuna sahip teknolojilerin gelişimini teşvik etmesi beklenmektedir.
Karbon Vergisi Uygulamasının Türkiye’ye Ekonomik Etkileri
Avrupa, Türkiye’nin en büyük doğal pazarlarından biridir. Türkiye, ihracatının %50’den fazlasını Avrupa’ya yapıyor. Sertifikalandırma maliyetleri, ürünlerdeki karbon emisyon miktarına göre belirleneceği için AB pazarının korunması, Türk ihracatçılar için kritik öneme sahip. AB pazarının büyüklüğü ve Türkiye’nin öncelikli sektörlerinin bu pazardaki payı göz önüne alındığında, firmaların bu sürece hazırlıklı olmaları gerekiyor.
Bu uygulama, ilk bakışta Türkiye’deki sektörleri olumsuz etkileyebilir gibi görünüyor. Ancak, sadece Türkiye için değil, AB’ye ihracat yapan tüm ülkeler için geçerli olacak. Uzun vadede, doğru yeşil yatırımlar yapıldığında, bu durum ticarette Türkiye’ye rakiplerine karşı avantaj sağlayabilir.
