Kan şekeri ya da başka bir adı ile glikoz, kanda bulunan şekerdir. Bu şekeri yiyeceklerden alırız ve vücudun ana enerji kaynağıdır. Pirinç, ekmek, sebze ve meyve gibi karbonhidratlar vücut için ana glikoz kaynağıdır. Hücreler enerji için glikoza ihtiyaç duyar. Besinlerden alınan glikoz kan yoluyla tüm hücrelere taşınır. Pankreasta üretilen bir hormon olan insülin, hücrelerin enerji için glikoz kullanmasına yardımcı olur.
Vücut, ihtiyaç duyduğundan daha fazla glikoz aldığında, onu karaciğerde ve kaslarda depolar veya daha sonra enerji olarak kullanmak üzere yağa dönüştürür. Glikoz alımı yetersizse, vücut normal işlevlerini yerine getiremez. Buna hipoglisemi yani kan şekeri düşüklüğü denir. Tam tersi durumuna ise hiperglisemi yani kan şekeri yüksekliği adı verilir.
Kan Şekeri Düşüklüğü (Hipoglisemi)
Hipoglisemi (düşük kan şekeri), kandaki şeker seviyelerinin normalden düşük olduğu ve hemen tedavi edilmezse tehlikeli olabileceği bir durumdur. İnsülin kullanan diyabetik hastalarda daha sık görülür.
Kan Şekeri Düşüklüğü Belirtileri
- Aç hissetmek
- Terlemek
- Baş dönmesi
- Karıncalanma hissi
- Titreme ve çarpıntı
- Halsizlik
- Solgun görünme
- Ruh hali değişiklikleri (kolay ağlama, kolay sinirlenme, sık sık karamsarlık vb. durumlar)
- Bulanık görme
- Konsantrasyon zorluğu
- Bilinç bulanıklığı ya da nöbet
- Anormal davranışlar (konuşma bozukluğu ve sakarlık gibi)
- Uyku hali ya da uyumak
- Bayılmak
Kan Şekeri Nasıl Yükselir?
Kandaki şeker seviyesi düştüğünde karbonhidrat içeren besinlerin tüketilmesi gerekir. Eğer diyabet hastalığınız var ise yanınızda yedek olarak diyet bisküvi, kuru meyve, taze meyve, tuzlu kraker, meyve suyu ve kurabiye gibi atıştırmalıklar taşıyın.
Glikoz tabletleri, hipoglisemi şiddetliyse ve hızla artırılması gerekiyorsa işe yarayabilir. Hedeflenen karbonhidrat miktarı 15-20 gramdır, bu nedenle hapları almadan önce bunun farkında olun. Atıştırmalık veya glikoz tableti aldıktan sonra 15 dakika bekleyin ve kan şekerinizi ölçün. Değilse, 15-20 gram daha karbonhidrat alın ve normal seviyelere ulaşana kadar işleme devam edin.
Kan Şekeri Yüksekliği (Hiperglisemi)
Hiperglisemi (kan şekeri yükselmesi), kandaki normal şeker seviyelerinden daha yüksektir. Tip 1 ve 2 diyabetli kişilerde ve gestasyonel diyabetli kişilerde yaygındır. Diyabet tedavisinin temel amacı, kan şekerini mümkün olduğunca normal değerine yakın olmasını sağlamaktır.
Bununla birlikte, tedaviye rağmen, kan şekeri yine de yükselebilir. Hafif atakların tedavisi genellikle kolaydır, ancak glikoz çok yüksekse diyabetik koma (ketoasidoz) veya aşırı dehidratasyon gibi yaşamı tehdit eden durumlara yol açabilir.
Kan Şekeri Yüksekliği Belirtileri
- Baş ağrısı ya da farklı ağrılar
- Aşırı susuzluk ya da açlık hissi
- Sık idrara çıkma
- Uykulu ya da halsiz hissetmek
- Bulanık görmek
- Dikkat dağınıklığı
- Ağız kuruluğu
- Şişkinlik hissi
- Yaraların geç iyileşmesi
Kan Şekeri Nasıl Düşürülür?
Kan şekeriniz varsa ve yükseldiğini düşünüyorsanız kan şekerinizi ölçün ya da ölçtürün. Eğer kan şekeriniz yüksek ise aşağıdakileri yaparak düşürülebilirsiniz.
- Beslenme değişiklikleri (şekerli gıdalardan uzak durma)
- Bol su tüketmek
- Keton testi
- Egzersiz
- İnsülin doz ayarı
Kan Şekeri Nasıl Ölçülür?
Kan şekerinin ölçümü parmak uçlarından kolayca yapılabilir. Kan şekerini ölçmek için test çubukları kullanılır. Ölçümden önce eller ılık su ile yıkanmalı ve dezenfekte edilmelidir. Bu nedenle kan dolaşımı hızlanır. İlk kan yıkanmalıdır. 2.5 olarak ayarlandığında parmaklarınızı delebilirsiniz.
Parmağınızı deldikten sonra aşağıdan yukarıya doğru okşamanız gerekir. Kan şekeri ölçümünüzü bu şekilde kolayca tamamlayabilirsiniz. Parmak deliğini sıkarak elde edilen kan kullanılarak yapılan ölçümler hatalı ölçümlere neden olabilir.
Sonucun Doğru Çıkması İçin Nelere Dikkat Edilmeli
Kan şekeri ölçümü yapılırken eller temiz olmalıdır. Ölçüm sırasında kanayan bölgeye dokunmayın. Doğru bir ölçüm için parmak uçlarına ya da avucun yağlı kısmına delinmelidir. Parmağınızı deldikten sonra kanı çıkarmak için delinme bölgesine basmak yanıltıcı sonuçlara yol açabilir.
En doğru sonucu alabilmek için parmak ucunuzu delin. Sürekli olarak aynı parmağı kullanmaktan kaçının her ölçümde farklı bir parmağı tercih edin.
Normal Kan Şekeri Değerleri
Normal açlık kan şekeri değerleri
- Diyabet olmayanlar için: 70-99 mg / dl (3.9-5.5 mmol / L)
- Diyabet olanlar için: 80-130 mg / dl (4.4–7.2 mmol / L)
Normal tokluk kan şekeri değerleri
Yemeklerden 2 saat sonra:
- Diyabet olmayanlar için: 140 mg / dl’den az (7.8 mmol / L)
- Diyabet olanlar için: 180 mg / dl’den az (10,0 mmol / L)
Normal HbA1c değerleri
- Diyabet olmayanlar için: % 5.7’den az
- Diyabet olanlar için: % 7,0’dan az
