Din, çok eski zamanlardan beri insan uygarlığının temel bir parçası olmuştur. Binlerce yıldır insanlar ilahi varlıklar, canavarlar ve diğer doğaüstü yaratıkların hikayeleri aracılığıyla bu gizemli evreni anlamlandırmaya çalışmışlardır. Modern zamanlarda bile, dünya genelinde insanların %84‘ü kendilerini dindar olarak görmekte ve bazıları binlerce yıllık olan çok çeşitli grup ve örgütlere mensuptur.
Her ne kadar tüm dini ya da ruhani topluluklar yazılı kutsal metinlere sahip olmasa da, bu da dünyanın ilk dininin ne olduğunu bilmeyi imkansız kılsa da, tarihçiler ve arkeologlar eski insanların dini nasıl uyguladığına dair keskin bilgiler sağlayan oldukça fazla sayıda eski el yazması toplamışlardır.
Peki, uzmanların ortaya çıkardığı en eski dini kutsal metin nedir? Bu metin Hinduizm, Yahudilik ya da günümüzün diğer büyük dini mezheplerinden herhangi birine ait değil. Aksine, günümüz Irak‘ında 4.000 yıldan daha eski bir antik kentte bulunan, bizimkinden çok önceki bir zamandan geliyor.
Dünyadaki En Eski Dini Kutsal Metin Nedir?
Kesh Tapınağı İlahisi
Kesh Tapınağı İlahisi olarak bilinen metin, dünyanın en eski uygarlıklarından biri olan Sümer‘de yaklaşık M.Ö. 2600 yılında bulunmuştur.Tarih, bu antik imparatorluğun M.Ö. 5200 civarında, yani 7000 yıldan daha uzun bir süre önce dini yapılar inşa etmeye başladığını belirtiyor. Sümerler aynı zamanda bilinen en eski yazılı dili yaratmanın yanı sıra ürün sulama, çiftçilik ve hatta bazı tıbbi uygulamaları geliştirme gibi teknolojilere öncülük etmeleriyle de tanınıyor.
Kesh Tapınağı İlahisi, Sümer kenti Tell Abu Salabikh‘te bulunmuş ve kil tabletler üzerine farklı resimlerle olayları anlatan bir yazı biçimi olan çivi yazısıyla yazılmıştır. Sekiz farklı bölüme ayrılmış 134 satır uzunluğundaki metin, Kesh şehrini Sümer tanrılarının bir araya geldiği varsayılan Ekur‘un yakınında yer alan erdemli bir şehir olarak tasvir etmektedir.
Sümer Dini
Sümerler çok tanrılıydı ve bir noktada dünyanın Nammu olarak bilinen okyanustan başka bir şey olmadığına inanıyorlardı. Nammu sonunda tanrılar An ve Ki‘yi doğurdu; bunlardan ilki gökyüzünün, ikincisi ise yeryüzünün tanrısıydı. Sonunda bu ilahi varlıklar üreyerek Sümer panteonunun fırtınaları kontrol eden baş tanrısı Enlil gibi başka tanrılar doğurmuştur.
Sümerler tanrıların bize çok benzediğini ve duyguları tarafından büyük ölçüde etkilendiğini düşünüyorlardı. Bu nedenle, onları mutlu bir ruh hali içinde tutmak son derece önemliydi, aksi takdirde Sümerleri sel, fırtına, kuraklık, kıtlık, hastalık veya kontrol edilemeyen başka bir felaket gibi her türlü doğal afetle lanetleyeceklerdi. Sonuç olarak, rahipler bu toplumda çok saygı görüyordu ve tanrılarla doğrudan iletişim kurduklarına inanılıyordu.
İnsanlar Arasında Tanrılar
Ancient Origins‘e göre, Kesh Tapınağı İlahisi‘ni gerçekte kimin yazdığı bilinmese de, Sümerler bu ilahinin doğrudan Sümer edebiyat tanrıçası Nisaba‘dan alıntılandığına inanıyordu. Sümerler, tanrı ve tanrıçaların aslında yeryüzünde, insanların inşa ettiği zigguratların içinde yaşadığına ve ikamet ettiğine inanıyordu. Bununla birlikte, sıradan insanların tanrılara doğrudan erişimine izin verilmiyordu.
İlahide Enlil, Keş halkının Nintu olarak da bilinen tanrıça Ninhursag’a adanacak olan tapınağı inşa etmelerine izin vermiştir. Ninhursag‘ın bereket ve dağ tanrıçası olduğuna inanılıyordu. Metinde tapınak, Sümer’in yaşamı olan aya benzetilmektedir. Tabletler ayrıca tanrıların tapınakta nerede ikamet edeceğini, yapının cennete ve yeraltı dünyasına nasıl ulaştığını açıklamakta ve Kesh şehrini koruması beklenen Ninhursag’ın oğlu Ashgi‘den bahsetmektedir.
Sümerler Nasıl İbadet Etti
Ancient Origins‘e göre, Kesh Tapınağı İlahisi‘nde vurgulanan bir başka ayrıntı da tapınağın kaç sığıra sahip olması gerektiğidir. Sümer’deki tapınaklar sadece ibadet yerleri değil, aynı zamanda birer iş yeri olduğu için bu mantıklıdır. Tanrıları memnun etmekten ve topluma dini rehberlik sağlamaktan sorumlu bir başrahip olsa da, işlerin lojistik kısmını yöneten başka bir kişi daha vardı. History on the Net‘e göre, birçok tapınak çok sayıda araziye sahipti ve şehirden çok sayıda insanı istihdam ediyordu.
Kesh şehri de farklı değildi ve Kesh Tapınağı mahsulleri ve hayvanları toplar ve hatta bazı vatandaşlara borç para verirdi. Ancak antik Sümer’de rahip ya da rahibe olmak kolay bir iş değildi; rahip olmak isteyenlerin fiziksel olarak formda olmaları ve varlıklı bir aileden gelmeleri gerekiyordu. Bir rahip(ler) için okuma yazma öğrenmek de önemliydi, zira şehrin yasal kayıtlarının çoğunu onlar tutardı.
Modern Dünya Üzerindeki Etkileri
Bir krallık olarak çöküşlerinden çok sonra, Sümerlerin dini inançları Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam da dahil olmak üzere diğer kültürleri etkilemiştir. Eski bir Sümer hikayesi olan Gılgamış Destanı, Nuh‘un gemisi ve tufan hikayesine oldukça benzer. İlk anlatıda, bir noktada tanrıların gazabını hisseden Utanapiştim adında bir adam vardır.
Gılgamış‘ın zamanından önce, baş Sümer tanrısı Enlil insanlıktan rahatsız olmuştu, bu yüzden bir tufanla türlerden kurtulmaya çalıştı. Tanıdık geldi mi? Enlil diğer tanrılara bu planı herhangi bir ölümlü varlığa iletmemeleri talimatını verir, ancak bilgelik tanrısı Ea bunu yapmak için dolambaçlı bir yol yaratır. Özellikle, bir kamış duvara Enlil‘in planını anlatır ve o sırada resifin arkasında olan Utanapiştim‘in mesajı duyabileceği kadar yüksek sesle konuşur.
Ea, Utanapiştim‘e, Enlil‘in yaklaşan kıyametinden sonra dünyayı yeniden inşa etmek için her türlü farklı zenginlikle (hayvanlar ve tohumlarla) dolu bir tekne inşa etmesini emreder. Sonunda, Enlil ve tanrılar, Utanapiştim‘in kendilerine kurban vermesinin ardından terör saltanatlarını durdururlar.
Daha da ilginci, şimdiye kadar bulunan en eski İncil metinlerinden bazıları olan Ölü Deniz Parşömenleri‘nde, Enoch Kitabı‘nda Gılgamış adında bir dev vardır. Kuşkusuz, dünyanın en eski uygarlığı ve onun dini sistemi, modern dünyada kültürümüz üzerinde hala dalgalanma etkileri yaratmakta ve bu halkların incelenmesini son derece önemli hale getirmektedir.
Dünyadaki En Eski Dini Kutsal Metin ile İlgili Videolar
