Çapraz bağ kopması, uyluk kemiği, kaval kemiği ve diz kapağı bölgesinde yer alan ön veya arka çapraz bağlarda meydana gelebilir. Ön çapraz bağ kopması, uyluk ve kaval kemiğini birbirine bağlayan ön çapraz bağın zarar görmesi anlamına gelir. Bu tür bir yırtık genellikle ani durma, yön değiştirme, zıplama veya yere basma gibi spor aktiviteleri sırasında postür değişiklikleri nedeniyle meydana gelir.
Öte yandan, arka çapraz bağ kopması, diz eklemi arkasında bulunan ve alt bacak kemiği ile uyluk kemiği arasındaki arka çapraz bağın yaralanması anlamına gelir. Arka çapraz bağ, kemiklerin doğru pozisyonda kalmasına ve diz hareketinin akıcı bir şekilde gerçekleştirilmesine yardımcı olur.
Arka çapraz bağ kopması, ön çapraz bağ kopmasına göre daha nadir görülen bir durumdur ve genellikle diz bölgesindeki diğer bağ yaralanmalarıyla birlikte görülür. Sadece arka çapraz bağın yaralandığı sakatlıklar oldukça enderdir ve nadiren karşılaşılan bir durum olarak kabul edilir.
Çapraz Bağ Kopması Belirtileri Nelerdir?
Çapraz bağ kopması belirtileri, etkilenen bağın türüne ve yırtılmanın derecesine bağlı olarak değişebilir. Ön çapraz bağ yaralanması yaşayan bireyler, genellikle yırtılma anında bir kopma sesi duyarlar. Ardından, yaralanmanın ilk altı saat içinde ödem ve etkilenen bacakta ağrı gibi genel şikayetler gelişebilir. Bu ağrılı durumda yürüme, dönme veya yaralanmanın olduğu dizi hareket ettirmede zorluk gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Diz stabilitesinin kaybı, dizde boşluk hissi de dahil olmak üzere diğer şikayetlere yol açabilir.
Arka çapraz bağ yırtılmasıyla ilişkili belirtiler genellikle ön çapraz bağ yırtılması sonucu görülen belirtilerle benzerlik gösterir. Dizde ağrı, ödem ve hareket açıklığının azalması genellikle ilk şikayetler arasında yer alır. Arka çapraz bağ yaralanmaları, yaralanmanın meydana geldiği zamanı takip eden haftalarda veya aylarda ön çapraz bağ yırtılmalarına göre daha az düzeyde stabilizasyon kaybına yol açabilir.
Çapraz Bağ Yırtılması Neden Olur?
Diz eklemi bileşenleri artroskopik muayene altında incelendiğinde, ön çapraz bağ rahatlıkla teşhis edilebilir. Diğer yandan, arka çapraz bağ, arka bölgede bulunan ve sıklıkla yumuşak dokularla örtülü olduğundan tanımlanması daha zor bir görevdir. Özellikle aktif bireyler arasında, ön çapraz bağ yırtılması daha sık görülen bir durumdur. Ön çapraz bağ yaralanması ile ilişkilendirilebilecek bazı faaliyetler şunlarla özetlenebilir:
- Yüksek bir yerden atlama
- Diz üzerindeki aşırı gerilme
- Aniden yön değiştirme
- Koşu anında hızda ani değişiklikler yapma
Spor aktiviteleri sırasında meydana gelebilecek bu tür durumlar, diz bölgesindeki travmalarla birlikte ön çapraz bağ yaralanmasına yol açabilir. Ayrıca, trafik kazaları gibi olaylar da bu tür sakatlıklara neden olabilir. Genellikle basketbol, kayak ve futbol gibi spor etkinlikleri sırasında meydana gelir. Kadın sporcuların erkek sporculara göre ön çapraz bağ yaralanmalarına daha yatkın olduğu da göz önünde bulundurulmalıdır.
Arka çapraz bağ yaralanmalarının temel nedeni, diz bölgesinin ciddi bir travmaya maruz kalmasıdır, bu da genellikle arka çapraz bağ ile dizin diğer bağ dokularında hasara yol açar. Özellikle dizin esnediği veya büküldüğü pozisyonlarda darbe alması, arka çapraz bağ yaralanmasına neden olabileceğinden, bu tür durumlara karşı dikkatli olunmalıdır.
Çapraz Bağ Kopması Tedavisi
Çapraz bağ kopması tedavisi, hem ön çapraz bağ hem de arka çapraz bağ yaralanmaları için temelde benzer bir yaklaşımı içerir. Tedavinin belirlenmesinde en önemli kriter, meydana gelen hasarın derecesidir. Evre 1 ligament yaralanmalarında bağlar hafif derecede gerilir ve dizin stabilitesi genellikle korunur. Bağın kısmen yırtıldığı yaralanmalar evre 2 olarak sınıflandırılırken, evre 3 yaralanmalarda ligament tamamen yırtıldığı tespit edilir. Bu nedenle tedavi yöntemleri, yaralanmanın evresine göre uyarlanır.
Diz yaralanmasının ciddiyetine göre çeşitli uygulamalar, dinlenme, soğuk kompres, baskı bandı uygulamaları veya bacağın yüksekte tutulması gibi yöntemlerle iyileşme sürecine katkı sağlayabilir. Eklem gücünün yeniden kazanılması ve hareket açıklığının artırılması için fizik tedavi seansları oldukça hayati bir rol oynamaktadır. Bağın tamamen yırtıldığı durumlarda, artroskopik ligament tamir operasyonlarının gerekebileceği unutulmamalıdır.
Sporla ilgilenen bireyler için yeniden faaliyetlere dönme süreci genellikle 7-9 ay kadar sürebilir. İyileşme sürecinde, kişiler yürüme kolaylığı sağlamak için dizlik veya baston gibi yardımcı araçlara başvurabilirler. Fizik tedavi uygulamaları, eklemdeki ağrı ve şişliği kontrol altına almada, bacak kaslarını güçlendirmede, denge hissini geliştirmede ve eklem hareket açıklığını artırmada yardımcı olabilir. Bu süreç başlangıçta uzun gibi görünse de, doğru tedavi ve sonrasındaki bakım ile çapraz bağ yaralanması yaşayan bireylerin çoğu, tedavi sonunda normal hayatlarına geri dönebilirler.
Çapraz Bağ Kopması İle İlgili Videolar
