CAATSA Yaptırımları Nedir, Hangi Alanları Etkiliyor? Türkiye’ye CAATSA Yaptırımları Kalkacak mı?
CAATSA, “Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act” ifadesinin kısaltması. Türkçe’ye “ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası” diye çevriliyor. 2017’de ABD Kongresi tarafından kabul edilen bu yasa, Rusya, İran ve Kuzey Kore gibi “hasım” görülen ülkelere karşı ekonomik baskı aracı olarak kullanılıyor. Amaç, ABD’nin müttefiklerini bu ülkelerle ticari ve askeri bağlardan uzak tutmak. Yani hedef ülkeleri ekonomik olarak olumsuz etkilemek.
Yasa, savunma ve enerji sektörlerini hedef alıyor. Örneğin, Rusya’dan silah alan bir ülke, otomatik olarak yaptırımlarla karşılaşabiliyor. S-400 alan Türkiye gibi. Biz de Rusya’dan S-400 aldıktan sonra CAATSA yaptırımlarına maruz kaldık. Bu, sadece ekonomik değil, diplomatik gerilimler de yaratıyor. ABD Başkanı’na, yasada listelenen 12 yaptırım türünden en az beşini seçme yetkisi veriyor.
CAATSA Yaptırımları Neden Çıkarıldı?
CAATSA yaptırımları, 2016 ABD seçimlerine dayanıyor. Rusya’nın seçimlere müdahale iddiaları, Kongre’yi harekete geçirdi. Dönemin ABD Başkanı Donald Trump, Ağustos 2017’de isteksizce de olsa imzaladı. Yasa, Rusya’nın Kırım’ı ilhakı, Ukrayna krizi ve siber saldırıları gibi olaylara tepki olarak çıktı. İran ve Kuzey Kore’ye de benzer yaptırımlar eklenerek kapsam genişletildi.
Yasanın 231. maddesi kritik. Bu madde, Rusya savunma sanayiyle “önemli işlem” yapanlara yaptırım öngörüyor. ABD Dışişleri Bakanlığı, bu maddeyi yorumlama yetkisine sahip. Sonuçta, CAATSA sadece bir yasa değil, ABD’nin dış politika aracına dönüştü.
CAATSA Yaptırımları Hangi Alanları Etkiliyor?
CAATSA, 12 yaptırımı beraberinde getiriyor. ABD Başkanı, bunlardan beşini uygulamak zorunda. İşte en yaygın olanlar:
- İhracat Kısıtlamaları: Yaptırım altındaki ülkeler ya da kurumlar, ABD menşeili malları ithal edemiyor.
- Finansal Engeller: Yaptırıma maruz kalan kurumlar, ABD bankalarından kredi alamıyorlar. Uluslararası finans kurumları da etkileniyor.
- Vize Yasağı: CAATSA kapsamına giren kişilere ABD vizesi verilmiyor.
- Mal Varlığı Dondurma: Kişi ya da kurumların ABD’deki varlıklara el konuluyor.
- Yatırım Yasağı: ABD’de yer alan şirketler, yaptırım listesindekilere yatırım yapamıyor.
- Savunma Sanayi İşbirliğine Engel: En büyük engel savunma sanayisine. Burada yaptırımlar kişilerden kurumlara kadar uzanıyor.
Türkiye’ye Uygulanan CAATSA Yaptırımları: S-400 Krizi
Türkiye, 2019’da Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi almasıyla CAATSA yaptırımları hedefi oldu. ABD, bu alımı NATO uyumsuzluğu ve Rus teknolojisini risk olarak gördüğü için yaptı. Aralık 2020’de Trump dönemi sona ererken yaptırımlar duyuruldu. Nisan 2021’de Biden yönetimi de uygulamaya devam etti. Peki CAATSA yaptırımları Türkiye’ye nasıl uygulanıyor? Hedefler şunlar:
- Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB): ABD’den ihracat lisansı alamıyor, kredi erişimi kesildi.
- İsmail Demir (SSB Başkanı): ABD’ye vize yasağı alamıyor ve mal varlığı dondurma (varsa) işlemi yapıldı.
- Faruk Yiğit (Başkan Yardımcısı): Benzer kısıtlamalar.
- Serhat Gençoğlu (Hava Savunma Daire Başkanı): Kişisel yaptırımlar.
- Mustafa Alper Deniz (Grup Müdürü): Vize ve finansal engeller.
Son Gelişmeler: CAATSA Yaptırımları Kalkacak mı?
2025’e geldiğimizde, umutlar artıyor. 25 Eylül 2025 günü Recep Tayyip Erdoğan ve Donald Trump, Beyaz Saray’da bir araya geldi. Trump, “Görüşme iyi geçerse CAATSA’yı hemen kaldırabiliriz” dedi. Yapılan yorumlara göre görüşme son yılların en iyi görüşmesi oldu. Türkiye’nin S-400’leri kullanmaması (iddia) ve F-35’e dönüş isteği, müzakereleri kolaylaştırıyor.
Ancak, Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası (NDAA) engel. S-400’lerin tamamen elden çıkarılması şart koşuluyor. Biden döneminde yaptırımlar sertleşti ama Trump’ın dönüşüyle yumuşama sinyali var. Uzmanlar, tam kaldırma için diplom1tik adımlar gerektiğini söylüyor.
Kaynak: 1
