Antibiyotikler hepimizin adını sıkça duyduğu ilaçlardır. Birçok hastalığın tedavisinde kullanılan ve hepimizin defalarca kullandığı bu ilaçları sizler için inceledik.
Antibiyotik Nedir?
Antibiyotik, bitkisel ya da hayvansal organizmalar tarafından çıkarılan özellikle küf mantarlarında bolca bulunan ve yapay olarak üretilen penisilin, streptomisin, teramisin vb. maddelerin ortak adıdır. Özellikle bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde kullanılan önemli bir ilaçtır.
Kelime olarak antibiyotik, hayata karşı anlamına gelmektedir. Aslen kimyasal madde olan bu ilaçlar, günümüzde hemen hemen her hastalığın tedavisinde kullanılmakta, vücudumuzdaki bakterilerin çoğalmasını önlemekte ve bazen de bu bakterileri öldürmektedir.
1920 yılında antibiyotik penisilinin keşfi insanlık tarihi açısından oldukça önemli bir dönüm noktasıydı. Çünkü bu keşifle birlikte hem daha önce ölümcül olabilen bakteriyel enfeksiyonların tedavisi sağlandı hem de yeni antibiyotiklerin keşfedilmesine de zemin hazırladı.
Antibiyotikler Nasıl Çalışır?
Bakterilerle insan hücreleri arasında benzerlikler olduğu kadar farklılıklar da mevcut. Örneğin, insan hücrelerinde hücre duvarı bulunmuyor fakat birçok bakteri tipinde hücre duvarı mevcut. Antibiyotikler de bu farklılıklar üzerinden çalışıyor. Antibiyotik penisilin, bakterilerin hücre duvarı yapmasını engelliyor.
Bazı antibiyotikler sadece hücre zarlarını çözerken bazıları ise bakteriye özel dna kopyalama ve protein üretme araçlarını etkiliyor. Dolayısıyla farklı antibiyotiklerin farklı bakteri öldürme yöntemleri bulunuyor.
Bu farklılıkları detaylandıracak olursak;
Beta-Laktam Grubu Antibiyotikler
Bu antibiyotikler, hücre duvarı ile çevrili bakterileri öldürmekte etkilidir. Bakteriler, molekülleri birbirine bağlayarak hücre duvarını oluştururlar. Beta-laktam grubu antibiyotikler de bu süreci engeller. Bu gruba örnek olarak penisilin ve sefalosporin söylenebilir.
Makrolitler
Makrolit grubundaki antibiyotikler protein yapma makineleri olan ribozomları etkiler. Bakteri ve insan ribozomları arasında farklılıklar vardır ve makrolitler sadece bakteri ribozomlarının çalışmalarını engeller. Solunum yolu ve deri enfeksiyonlarında yaygın olarak kullanılırlar.
Kinolonlar
Bu gruba örnek olarak siprofloksasin ve levofloksasin söylenebilir. Bu antibiyotikler bronşit ve zatürre gibi enfeksiyonların tedavisinde kullanılırlar.
Antibiyotik Kullanımı
Herhangi bir hastalığın tedavisinde antibiyotik kullanımına başlamadan önce bu hastalığa neden olan mikroplara karşı bir kültür ortamında denenmeli ve en etkili olanı seçilmelidir. Yani antibiyogram yapılmalıdır. Bu işlem yapılamıyorsa da hastalık için en uygun ilaçlar verilmelidir.
Bazı antibiyotikler vücudumuzda vitamin sağlayan bakterileri de yok eder. Bu nedenle uzun zaman boyunca kullanmak uygun değildir.
Antibiyotikler, bakteri enfeksiyonlarına karşı etkilidir. Fakat yaygın bir yanlış bilgi sonucu insanlar grip ya da soğuk algınlığı gibi hastalıklarda da kullanırlar. Oysa bu hastalıklar bakteri kaynaklı değil virüs kaynaklı hastalıklardır. Dolayısıyla bu ilaçları kullanmak iyileşmenize fayda sağlamayacaktır.
Her hastalığın çaresi olarak antibiyotik kullanmak doğru değildir. Bu nedenle antibiyotikler yalnızca gerekli durumlarda ve doktor kontrolünde alınmalıdır.
Antibiyotiğin Zararları
Antibiyotik kullanımı zararlı bakterileri öldürdüğü gibi vücudumuza faydalı bazı yararlı bakterileri de öldürebilir. Vücuda faydalı bakterilerin öldürülmesi ise vücudumuzun bu bakterilerden aldığı destekten mahrum kalmasına neden olur.
Faydalı antibiyotiklerin öldürülmesiyle başka türdeki bakterilerin üremesi için gerekli alan açılmış olur. Bu durumda fırsatçı enfeksiyon ortaya çıkabilir. Fırsatçı enfeksiyon ise antibiyotiklerin vücut içerisindeki yerleşik mikropların dengesini bozar ve normalde vücuda faydalı olan bakterilerin çok hızlı çoğalarak zararlı hale gelmesine neden olur.
Bunun dışında antibiyotikler alerjik reaksiyonlara, böbrek yetmezliğine, karaciğer fonksiyonlarının bozulmasına ishale ve obeziteye sebep olabilirler.
Antibiyotik nedir? Nasıl Çalışır? Nasıl Kullanılır? Zararları nelerdir? ile ilgili videolar
