Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedir?
Her yaştan insan bu hastalıktan muzdarip olabilir. Deprem, sel ve yangın gibi doğal afetler, işkence, savaş, şiddet, cinsel taciz veya tecavüz, kazalar, ciddi ve ölümcül hastalıklar veya kaza sonucu ölüm gibi travmatik olayları yaşamış, görmüş veya öğrenmiş bireylerde travma sonrası stres hastalığı geliştirebilir. Tıp uzmanları, bazı insanların neden TSSB geliştirdiğinden emin değil. Çoğu zihinsel sağlık sorunu gibi, TSSB’nin de muhtemelen farklı faktörlerin bir karışımından kaynaklandığı düşünülmektedir.
Bireyin yaşamı boyunca yaşadığı stresli deneyimler, travmanın miktarı ve şiddeti, kalıtsal zihinsel sağlık riskleri, kalıtsal kişilik özellikleri ve bireyin beyninin ve vücudunun kimyasalların ve hormonların salınımını modüle etme şekli yüzünden bu stresli durumlarla baş edememesi durumunda ortaya çıkar.
TSSB, genellikle olağandışı ve beklenmedik olan korkutucu, korkulu ve umutsuz olaylar tarafından tetiklenen bir travma veya zihinsel sağlık durumudur. Bu olaylar kişi veya yakınları için ölüm veya yaralanma tehlikesi ile sonuçlanırsa korku, endişe ve çaresizlik duyguları ortaya çıkabilir.
Kişisel travma, deprem, sel ve yangın gibi doğal afetlerden, işkence, savaş ve tecavüz gibi insan kaynaklı travmalardan, kazalardan, ciddi ve ölümcül tıbbi durumlardan ve hastalık veya kaza sonucu ölüm gibi travmatik olaylardan kaynaklanabilir. Bu tür travmatik olaylar yaşayan veya bunlardan etkilenen çoğu insan, içinde bulundukları duruma ve koşullara uyum sağlamada ve bunlarla baş etmede geçici olarak zorluk çekebilir. Bireyler genellikle zamanla ve iyi bir özenle iyileşirler.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
TSSB’nin belirti ve semptomları genellikle travmatik olaydan sonraki bir ay içinde başlasa da, bazı durumlarda semptomlar olaydan yıllar sonrasına kadar ortaya çıkmayabilir. Bu belirtiler bireyin sosyal veya iş hayatında ve ilişkilerinde önemli sorunlara neden olabilir. Ayrıca, bir bireyin normal bir günlük yaşam sürdürme becerisine de müdahale edebilir. TSSB semptomları genellikle birkaç farklı türe ayrılır.
- Yeniden deneyimleme, hatırlama, kaçınma, aşırı uyarılabilirlik, yani düşünce ve ruh halindeki olumsuz değişiklikler
- Gözlemlenen fiziksel ve duygusal tepkilerdeki değişiklikler
Belirtiler ve semptomlar zamanla veya kişiden kişiye değişebilir. Yeniden canlanan semptomlar arasında;
- Travmatik olayla ilgili sıkıntılı rüyalar veya kabuslar,
- Şiddetli duygusal sıkıntı veya travmatik,
- Olayı hatırlatan herhangi bir şeye fiziksel tepkiler,
- Travmatik olayı tekrar olmuş gibi yeniden yaşama veya travmatik olayın hatırlanması,
- Tekrarlanan, istenmeyen anılar,
- Kaçınma belirtileri ve işaretleri,
- Travmatik olayı anımsatan etkinliklerden, insanlardan veya yerlerden kaçınma
- Travmatik olay hakkında düşünmekten veya konuşmaktan kaçınmaya
gibi belirtiler gösterir. Bununla birlikte;
- Aşırı uyarılmaya bağlı olarak düşünce ve ruh halindeki olumsuz değişikliklerin belirtileri arasında kendiniz, başkaları, gelecek veya dünya hakkında olumsuz düşünceler,
- Başkalarıyla yakın ilişkileri sürdürmede zorluk, umutsuzluk, kopukluk yer alır.
- Bir zamanlar zevk alınan etkinliklere ilgisizlik, olumlu duyguları deneyimlemede zorluk, duygusal uyuşukluk.
- Benzer şekilde, hiperstimülasyona bağlı olarak değişen fiziksel ve duygusal tepkilerin belirtileri arasında kolayca ürkme veya korkma,
- Her zaman tehlikeye karşı tetikte olma, çok fazla içme veya çok hızlı araba kullanma gibi kendine zarar verme davranışları,
- Uyumakta güçlük, konsantrasyon güçlüğü,
- Öfkeye eğilimli olma, öfke patlamaları, saldırgan davranışlar, aşırı suçluluk veya utanç
belirtileri de vardır.
