Topraksız tarım, bitkilerin su ve besin maddesi gereksinimlerini, durağan veya sıvı besin çözeltileri vasıtasıyla kök bölgelerine yönlendirilerek gerçekleştirilen bir tarım yöntemidir. Hidroponik tarım olarak da bilinmektedir. Topraksız tarım, özellikle seralar içinde sıklıkla uygulanan bir yöntemdir. Bu üretim biçiminde, yoğun tarım teknikleri ve toprağın fiziksel yapısı nedeniyle, sera içinde kullanılan topraklar kısa sürede verimsiz hale gelmektedir.
Özellikle sıcak kış aylarının yaşandığı bölgelerde, toprakta kök-ur nematodları gibi zararlı organizmalar ile bazı toprak kaynaklı fungal ve bakteriyel hastalık etmenlerinin sayısı artmaktadır. Bu durum, seralarda yapılan dezenfeksiyon işlemlerini gerektirmekte ve bu işlemler çevre kirliliğine yol açarak yüksek maliyetlere neden olmaktadır.
Topraksız tarım yönteminde ise bu tür olumsuzluklar meydana gelmemektedir. Ayrıca, besin elementlerinin immobilizasyonu gibi sorunlar da olmadığı için daha az miktarda besin maddesi kullanılarak bitkilerin besin elementlerine daha etkili bir şekilde ulaşımı sağlanmaktadır. Toprak işleme gerekliliği ortadan kalktığı için tarımsal mücadele işlemleri daha kolay bir şekilde gerçekleştirilmekte ve diğer yetiştirme yöntemlerine kıyasla birim alandan daha yüksek ve kaliteli ürün elde edilmektedir.
Topraksız Tarım Avantajları Nelerdir?
- Topraklı tarım yöntemine göre, ihtiyaç duyulan suyun sadece %10’u kullanılarak üretim gerçekleştirilebilir. Bu sayede topraksız tarım, suyun daha verimli kullanılmasını sağlar.
- Yapılan ölçüm ve kontroller sayesinde hasat kalitesi ve miktarı artırılmıştır.
- Üretim alanı ve kullanılan ekipmanlar steril olduğundan, dışsal ilaçlamaya gerek duyulmamaktadır.
- Hidroponik sistemde yetiştirilen bitkiler, geleneksel tarım yöntemine kıyasla %30 daha büyük boyutlara ulaşmaktadır.
- Üretkenlik birim alanda daha fazladır.
- Topraksız tarımın benimsenmesi ve kontrollü sistemlerin kullanımıyla, hastalık ve zararlıların bitki yetiştiriciliği üzerindeki etkisi minimize edilmektedir.
- Bitkilerin ihtiyaç duyduğu besin elementleriyle hazırlanan solüsyonlar, üretim sürecinde kullanılır. Fazla besin solüsyonu ise depolarda muhafaza edilir. Topraklı tarım yönteminde olduğu gibi fazla besin elementleri toprağa karışmaz ve israf edilmez. Bu sayede gübre kullanımı daha etkili bir şekilde gerçekleşir.
- Toprak işleme gereksinimi ortadan kalktığı için ekstra işçilik gereksinimi de azalır. Bu da işçilik maliyetlerini minimize eder.
- Bitkinin yetiştirilmesi için özel bir arazi arayışına gerek yoktur. Topraksız tarım sistemi neredeyse herhangi bir alanda uygulanabilir. Böylece üretim potansiyeli genişletilir.
- Kapalı mekanlarda üretim gerçekleştirildiği için yağmur, fırtına, don, sel gibi olumsuz hava koşullarının etkisi azalır ve bu sayede ürün kayıpları önlenebilir.
- Geleneksel tarımın yatay düzenine ek olarak dikey tarım uygulanabilir. Böylece daha fazla ürün yetiştirme kapasitesi elde edilir.
- Yapılan araştırmalar, hidroponik sistemle yetiştirilen ürünlerin geleneksel tarım ürünleriyle karşılaştırıldığında daha uzun bir raf ömrüne sahip olduğunu göstermektedir.
Topraksız Tarım Dezavantajları Nelerdir?
- Sermaye gücü yeterli olmalıdır. Özellikle başlangıç aşamasında maliyetli bir altyapı oluşturulması gerekebilir. Doğadan elde edilen materyallere ayrılacak bütçe de göz önünde bulundurulmalıdır.
- Etkin bir üretim döngüsü için geniş bir bilgi birikimi gereklidir. Günümüzde çok sayıda kaynağa kolayca erişilebilmektedir, ancak bu kaynakları doğru şekilde anlamak ve uygulamak deneyimli personel gerektirir. Bu personelin gerekliliği, üretim ölçeğine göre değişkenlik gösterebilir.
- Topraksız tarım bir bütün halinde ele alınmalıdır. Sistem içinde oluşabilecek herhangi bir aksaklık, genel üretimi etkileyebilir. Potansiyel arızalara karşı önceden hazırlıklı olunmalı ve alternatif planlar oluşturulmalıdır.
- Elektrik kesintileri, hidroponik tarımın zayıf yönlerinden birini oluşturur. Kesintilere karşı alınacak önlemlerle bu sorun aşılabilir, ancak bu da ekstra maliyetlere yol açabilir.
- Günümüzde yaşanan ve gelecekte de devam edeceği öngörülen enerji krizi, doğalgazla ısıtılan sera sistemlerinde maliyetleri artırmaktadır. Enerji krizinin etkisiyle gübre fiyatlarında görülen artışlar da maliyetleri artıran diğer bir faktördür.
- Bitkilerin besin solüsyonları hatasız olmalıdır; yapılan bir hata üretimi olumsuz etkileyebilir. Geleneksel tarımda bir hata, topraktan gelen besinlerle dengelemek mümkün olabilirken, hidroponik tarım hatayı tolere edemez.
Topraksız Tarımda Ne Yetiştirilir?
Topraksız tarım, geleneksel tarımın beraberinde getirdiği bir dizi dezavantajı aşarak, üretim açısından oldukça elverişli birçok bitki türünü barındırmaktadır. Aynı zamanda ekolojik çeşitliliği artırma potansiyeli taşır. Topraksız tarım üzerine yapılan araştırmalar ve geliştirmeler hızla artmakta olduğundan, gelecekte yetiştirilebilecek bitki çeşitliliği de genişleyecektir.
Topraksız tarımda özellikle tercih edilen bitki türleri arasında çilek, domates, salatalık, kavun, karpuz, biber çeşitleri ve marul bulunmaktadır. Bunların yanı sıra seralarda yetiştirilebilen sebzeler ve kesme çiçek türleri de topraksız tarım yöntemiyle başarılı bir şekilde yetiştirilebilir.
Topraksız Tarım İle İlgili Videolar
