Covid-19 pozitif olanlarda pnömoni gelişmesiyle yoğun bakım yatışı gerektiren solunum yetmezliği geliştiği bildirilmiştir. Bu durum oksijen seviyesi kaç olmalı, vücuda yeterli oksijen gitmemesi belirtileri nelerdir sorularını gündeme getirmiştir. Solunum yetmezliğine dair yanıtını bulmak istediğiniz soruları bu yazımızda bulabilirsiniz.
Solunum Yetmezliği Nedir?
Yaşamın sürdürülebilmesi için O2 (oksijen) sağlanması ve CO2’nin (karbondioksit) uzaklaştırılması gereklidir. Akciğerlerin oksijeni almada ve karbondioksiti dışarı atmada yetersiz kaldığı durumda vücut sıvıları aside döner. Solunum yetmezliğine sebebiyet veren bu durum solunumsal asidoz (asitlenme) olarak adlandırılabilir. Bu bağlamda solunum yetmezliğini gaz değişiminin yapılamamasından kaynaklanan bir rahatsızlık şeklinde tanımlamak mümkün.
Solunum yetmezliğinde iki tip vardır. Kan dolaşımındaki oksijen eksikliği nedeniyle oluşan solunum yetmezliği hipoksemik veya tip 1 olarak adlandırılır. Kan dolaşımındaki fazla karbondioksit nedeniyle ortaya çıkan solunum yetmezliği ise hiperkapnik veya tip 2 olarak adlandırılır. İki tip aynı anda görülebildiği gibi iki tip de kritik önem taşımaktadır.
Nedenleri
Solunum sistemi ağız, burun, yutak, gırtlak, soluk borusu ve akciğerlerden meydana gelir. Yani, solunum birden fazla organın koordineli çalıştığı komplike bir olaydır. Dolayısıyla farklı yaşlarda farklı tiplerde karşımıza çıkan solunum yetmezliğinin nedenleri de farklılık gösterebilir. Tip 1 solunum yetmezliği nedenleri şunlardır:
- Koronavirüs,
- Akciğer hastalıkları (KOAH, astım, zaatüre, bronşiektazi, pnömotoraks)
- Akciğer ödemi (pulmoner ödem)
- Obezite
Tip 2 solunum yetmezliği, Tip 1’den farklı olarak başka nedenlerle de meydana gelebilir. Bu nedenleri şöyle sıralayabiliriz:
- Kas hastalıkları
- Beyin ve omurilik hasarları
- İlaç zehirlenmesi, CO zehirlenmesi, botulismus gibi zehirlenme vakaları
Belirtileri
Solunum yetmezliği her yaşta özellikle de bazı hastalıklara sahip olan kişilerde görülür. Nefes alırken zorlanma, yeterince nefes alamama durumlarında Göğüs Hastalıkları uzmanına başvurmak gereklidir. Solunum yetmezliği belirtileri şöyledir:
- Kalbin hızlı atması
- Ağız, tırnak ve göz çevresinde morarma
- Soluk alıp vermede artış
- Yüksek tansiyon
- Öksürük ve hırıltılı solunum
- Yer zaman bilgisinde kayıp şeklinde ortaya çıkan bilinç bulanıklığı
- Terleme, görmede bulanıklık
- Baş ağrısı
- Uykuya eğilim, uyuşma
- Panik atak
- Kas seğirmeleri
Bu belirtilerle şüphe oluştuğunda öncelikle kan tetkiki yapılır. Böylece kan hücrelerinin normalden fazla olması, kanda oksijen-karbondioksit taşıyan hücrelerin azlığı gibi durumlar anlaşılabilir. Ayrıca artelyal kan gazına bakılarak kandaki bazı minerallerin oranı ve kandaki asitlik dengesi kontrol edilir.
Normal kan oksijen satürasyonu% 95 ile 100 arasındadır. Sorunun akciğer rahatsızlıklarından oluşabileceği şüphesiyle akciğer röntgeni çekilir. Akciğerlerin anatomisinin incelenmesi için BT (bilgisayarlı tomografi) çekilir. KOAH, astım gibi hastalıkların tespiti için solunum fonskiyon testleri yapılır.
Tedavisi
Tedavi için ilk yöntem sigara kullanma alışkanlığını bırakmaktır. Hava yolu tıkanıklığını en aza indiren fısfıs-sprey şeklinde ilaçlar (bronkodilatör) verilir. Oksijen seviyesi çok düşükse evde tedavi için uygun olan portatif oksijen konsantratörü önerilir.
Bazı hastalarda ventilasyon, yani maske vasıtasıyla hava verilmesi yeterli olmaz. Bu durumda ağız yoluyla entübasyon tüpü veya trakeostomi tüpü ile solunum sağlanır. Trakeostomi anestezi altında cerrahi müdehale yöntemidir. Entübasyon tüpü ise ağız yoluyla akciğerin hava borularına yerleştirilen bir tüptür.
