Ruhi Su Kimdir?

Hüseyin Kara3 Nisan 2024

53.207

Tam adı: Ruhi Su
Doğum tarihi: 20 Ekim 1912
Doğum yeri: Van/Türkiye
Ölüm tarihi: 20 Eylül 1985
Ölüm yeri: İstanbul/Türkiye
Eğitimi: Kuleli Askerî Lisesi (1931)
Çocukları: Ilgın Ruhi Su
Mesleği: Besteci ve şair
Aktif yılları: 1942 – 1985 yılları arası
Resmi web sitesi: ruhisu.org.tr

Hakkında

Ruhi Su kimdir? Halk müziği deyince birçok halk sanatçısına ilham olmuş olan bu ustanın biyografisini yazmak başka bir onur. Ruhi Su’ya ait birçok türküyü birçok film ve dizide de duymuşsunuzdur. Önemli eserleri ve sizin de bildiğiniz ; Dam üstüne Çul Serer, Geçti Dost Kervanı, Yemen Türküsü, Acem Kızı, Ekin İdim Oldum Harman, Drama Köprüsü, Erzurum Dağları Kar İle Boran, Bugün Yardan Haber Geldi, O Yar Gelir, Ela Gözlerini Sevdiğim Dilber gibi daha birçok eseri hala popülerdir ve dinlenmektedir.

Halk müziği yorumcusu, besteci, bas bariton ve şair olan Ruhu Su, Rahmi Saltuk, Zülfü Livaneli ve Sümeyra Çakır gibi halk müziği ile uğraşan birçok sanatçıyı önemli ölçüde etkilemiştir.

Ruhi Su’nun tam adı ise Mehmet Ruhi Su’dur. 1912 yılında Türkiye’nin Van ilinde doğmuştur. Çocukken, I. Dünya Savaşı sırasında, önce babasını ve kısa zaman sonra da annesini kaybetti. Çocukluğunda, 10 yaşına kadar yoksul bir ailenin yanında yaşadı. Daha sonrasında ise Adana’daki Öksüzler Yurduna yatılı olarak yerleştirilerek orada okudu. Müzik öğretmeni olan, Mehmet Tahir’in okula keman aldırmasıyla birlikte, İlkokul 4. sınıfta keman çalmaya başladı.

1925 yılında İstanbul’da bir askeri okula yazıldı. Askeri okula giderken adı sadece Mehmet iken Ruhi adını ekledi ismine. Askerlik yapmaya elverişli olmadığı gerekçesiyle okuldan ayrıldı. Askeri Liseden Adana Öksüzler Yurdu’na dönüp, oradan da Adana Öğretmen Okuluna geçtikten sonra, aşık olduğu ebe–hemşire olarak çalışan bir hanımla evlenir. Bir oğulları olur, adını Güngör koyarlar. Daha sonra kemanıyla katıldığı sınavla son sınıfın bir altından Ankara Musiki Muallim Mektebi’ne alındı. Okulun son senesine geldiğinde 1934 yılında “Su” soyadını aldı, ve adı Mehmet Ruhi Su oldu.

1935-36 yıllarında Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nda görev aldı. 1936 yılında Musiki Muallim Mektebi’ni bitirdi ve kemanı bırakarak şana geçti. Ankara Devlet Konservatuarı şan bölümüne girdi ve konservatuarın opera yüksek bölümünü 1942 yılında bitirdi. Aynı yıllarda sırasıyla Ankara Cebeci İkinci Ortaokulu`nda sonra Hasanoğlan Köy Enstitüsü`nde müzik öğretmenliği yaptı.

1942’de Ankara Devlet Operası’na girdi ve Maskeli Balo, Figaro’nun Düğünü, Madam Butterfly, Tosca, Satılmış Nişanlı, Bastien-Bastienne, Fidelio gibi operalarda sahneye çıktı. Operada çalışmaya başladığı yıllarda ilk evliliği de anlaşmazlık sonucu sona erdi.

Opera çalışmaları sırasında Türk halk müziğine ilgi duydu.1943-1945 yılları arasında Ankara Radyosu’nda türküler söyledi.1944’te Ankara Halkevinde başlattığı ilk türküler resitalini 1983’e kadar sürdürdü.

12 Kasım 1952’de tutuklandığından operadan ayrılmak zorunda kaldı. Ruhi Su, sosyalist dünya görüşü nedeniyle Türkiye Komünist Partisi üyesi olmaktan 1952-1957 yılları arasında Beş yıl hapiste, 20 ayda Konya Çumra’da emniyet gözetiminde kaldı. 1957’de hapisteyken söylediği Mahsusmahal adlı türküsüyle ünlendi.

Opera yaşamı, 1952’de son bulunca, türkülere ağırlık verdi. Çocukluğunda başladığı türkü söyleme işine Öksüzler Yurdu’nda, Öğretmen Okulu’nda, Müzik Öğretmen Okulu’nda, Askeri Lise’de, Konservatuar’da ve Opera’dayken de hep devam etmişti. Operayı çok seviyordu ama türkü söylemekten de hiçbir zaman vazgeçmedi.

Bu istenmeyen suskunluk döneminden sonra cezanın bitiminde yönetmen Atıf Yılmaz sayesinde Karacaoğlan, Barbaros ve Lale Devri adlı filmlerde türkü söyledi.

1960’da İstanbul’da Taksim Belediye Gazinosu’nda sahneye çıktı. Türk halk edebiyatının çok sayıda şiirini besteledi. Bu arada radyoda da ‘Basbariton Ruhi Su Türküler Söylüyor’ anonsuyla sunulan bir radyo programı yaptı.

1975’te Dostlar Korosu’nu kurdu. 1978’den sonra ürettiği kasetlerle halk müziğinin, yaygınlaşmasına büyük katkıda bulundu. Aydınlara türkü dinlemeyi öğreten kişi olarak da bilinir.

Çağrıldığı Almanya, Hollanda, İsveç ve Bulgaristan’da şenliklere katılarak konserler verdi. Birçok ülkenin radyolarında bantlarda ve plaklarda geniş yığınlara sanatını dinletti.

Son dinletisini 6 Şubat 1983’te Abdi İpekçi Dostluk ve Barış Haftası’nda sundu. Yaşamı boyunca 16 tane 45’lik plak, 12 tane de uzunçalar yapan Ruhi Su, ölümünden önce “Dadaloğlu” uzunçaları üzerinde çalışıyordu.

1978 yılında romatizma şikayeti ile gittiği hastanede kemik iliği kanseri başlangıcında olduğunu öğrendi. Askeri yönetim zamanı uzun süre yurt dışına tedavi için gitmesine izin verilmedi. Bir defaya mahsus olmak üzere pasaport çıkarıldı. Almanya’ya gittiğinde yapılan tedavi sonuç vermedi.

Kendi şiirlerinin yanı sıra Nazım Hikmet‘ten, Türk halk ozanlarından ve diğer şairlerden çeşitli şiirleri besteledi. Şiir, yazı ve konuşmalarını “Ezgili Yürek” (1985) adlı kitapta toplandı. ”Ruhi Su’ya Saygı” adlı kitap 1988’de yayımlandı.

Ruhi Su, 1952 yılında Sıdıka Su ile evlendi, “Ilgın Ruhi Su” (d.1959) adında oğlu vardır.

Ruhi Su, 20 Eylül 1985 tarihinde kemik iliği kanseri nedeni ile 73 yaşında öldü.

Eserleri: Seferberlik Türküleri, Kuvayi Milliye Destanı, Yunus Emre, Karacaoğlan, Pir Sultan Abdal, Şiirler Türküler, Köroğlu, El Kapıları, Sabahın Sahibi Var, Semahlar.