Referandum Nedir?

Evet yakında Ülkemizde gerçekleşecek olan; “Hayır” veya “Evet” referandumundan dolayı,Referandum Nedir? bilmeyenler için derlediğimiz bu bilgi yazımızda sizlere açıklayıcı olmaya çalıcağız.

Teorik olarak demokrasinin 3 ayrı uygulama şekli vardır:

• Doğrudan demokrasi,
• Temsili demokrasi
• Yarı doğrudan demokrasi

‘şeklinde ayrılmaktadır.

Doğrudan demokrasi: halk egemenliğini kendisi kullanır.

Temsili demokrasi : halk, egemenliğini, seçimler aracılığıyla temsilcilerine devretmektedir.

Yarı doğrudan demokrasi: egemenlik, halk ile temsilcileri arasında paylaşılır.

Referandum Nedir?

Bir yasama işlemi hakkında vatandaşların oyuna başvurulması referandum denilir. Yarı doğrudan demokrasi yöntemi olmakla birlikte temsili demokrasinin de zaman zaman başvurduğu bir yöntemdir.

Bu mana ile  Türkiye’de de 1961’den bu yana 6 kez “anayasa referandumu” gerçekleştirilmiştir.

Anayasa Referandumları

• Türkiye’deki ilk referandum 27 Mayıs 1960 askeri darbesinin ardından hazırlanan 1961 Anayasası için yapıldı. 9 Temmuz 1961 tarihindeki referandumda anayasa, yüzde 61.7 “evet” oyuyla kabul edildi. 1961 Anayasası’na seçmenin yüzde 38.3’ü “hayır” derken, kullanılan toplam 10 milyon 312 bin 111 oyun yüzde 0.3’ü “geçersiz”di.
• Türkiye tarihindeki ikinci referandum da yine bir askeri darbenin ardından, 1982 yılında yapıldı. 12 Eylül 1980 darbesinden sonra Danışma Meclisi tarafından hazırlanan anayasa 7 Kasım 1982 tarihinde halkoyuna sunulmuştu. Katılımın yüzde 91.3 olduğu referandumda, anayasa, yüzde 8.6 “hayır” oyuna karşılık yüzde 91.4 “evet” oyuyla kabul edildi. 1982 referandumunda kullanılan 18 milyon 885 bin 488 oydan yüzde 0.2’si geçersizdi.

Anayasa Değişikliği Referandumları

1982 Anayasası’nın yürürlüğe girmesinden sonra Türkiye tam 4 kez referanduma gitti. Bu referandumların hepsi de 1982 Anayasası’nda yapılacak değişikliklere ilişkindi.

Anayasa’nın geçici 4. maddesiyle getirilen siyasi yasakların halk oyuna sunulduğu referandum 6 Eylül 1987 tarihinde yapıldı. 24 milyon 436 bin 821 seçmenin oy kullandığı referanduma katılım yüzde 95.03 gibi yüksek bir oranda gerçekleşti. Oylama sonucunda yasaklı liderlerin siyasete dönmesi yüzde 49.84 “hayır”a karşılık, yüzde 50.16 “evet”le kabul edildi.

Yasaklı liderlerin siyasete dönmesinden 1 yıl sonra bu kez yerel seçimlerin 1 yıl erkene alınıp alınmaması konusu halka soruldu. 25 Eylül 1988’de kurulan referandum sandığından yüzde 35 “evet”, yüzde 65 “hayır” çıktı. Katılım oranının yüzde 88.8 olarak gerçekleştiği referandumda 23 milyon 750 bin 873 seçmen sandığa gitmişti. 1988 referandumu, Türkiye’nin referandum tarihinde “hayır” sonucunun çıktığı tek referandum oldu.

Türkiye’nin beşinci referandumu 21 Ekim 2007 tarihinde yapıldı. Bu kez konu Cumhurbaşkanı’nın halk tarafından seçilip seçilmemesiydi. Referandum yüzde 31.05’e karşılık yüzde 68.95 ile “evet” yönünde sonuçlandı. 2007 referandumunu diğerlerinden ayıran yönü, katılım oranının en düşük kaldığı oylama olmasıydı. 42 milyon 665 bin 149 seçmenden 28 milyon 794 bin 216’sı sandığa giderken, katılım oranı yüzde 67.49 olarak gerçekleşiyordu.

12 Eylül 2010 tarihinde yapılan altıncı referandum Türkiye tarihindeki en kapsamlı anayasa değişikliğinin yapıldığı oylama olarak kayıtlara geçti. Anayasa’nın 26 maddesini değiştiren teklif yüzde yüzde 42.12 “hayır” oyuna karşılık, yüzde 57.88 “evet” ile kabul edildi. 52 bin 51 bin 828 seçmenden 38 milyon 369 bin 215 seçmenin oy kullandığı referandumda katılım oranı yüzde 73.71 olarak belirlendi.