Son Dönemin En Merak Edilen Hukuki Terimi: Mutlak Butlan Nedir? Hukukta “butlan” kelimesi, bir şeyin geçersiz ya da hükümsüz olması demek. Arapça kökenli bu kelime, günlük hayatta pek kullanılmasa da hukuk dünyasında sıkça karşımıza çıkıyor. Peki, mutlak butlan nedir? Kısaca, bir hukuki işlemin baştan itibaren, yani daha yapılırken geçersiz sayılması durumu. Öyle ki, bu işlem sanki hiç yapılmamış gibi kabul ediliyor ve hiçbir hak ya da yükümlülük doğurmuyor.
Mesela, diyelim ki bir arkadaşınız size “Bu arabayı satıyorum” dedi, ama araba zaten onun değil. Bu satış sözleşmesi mutlak butlanla geçersiz, çünkü hukuken böyle bir işlem yapılamaz. Yani, o sözleşme kağıt üzerinde bile olsa, hukuk dünyasında “yok” hükmünde.
Hangi Durumlarda Mutlak Butlan Olur?
Mutlak butlan, bir işlemin ciddi bir şekilde hukuka aykırı olması durumunda devreye giriyor. Türk Medeni Kanunu’na göre, özellikle evlilik gibi işlemlerde sıkça karşımıza çıkıyor. İşte mutlak butlanın başlıca sebepleri:
- Kamu düzenine aykırılık: İşlem, toplumun temel kurallarını sarsıyorsa. Örneğin, bir suç işlemek için yapılan bir sözleşme.
- Ahlaka aykırılık: Genel ahlak kurallarına ters düşen işlemler. Mesela, yasa dışı bir faaliyet için anlaşma yapmak.
- Kanunun emredici kurallarına aykırılık: Kanunun “Bunu yapamazsın” dediği bir kuralı ihlal etmek.
- Ehliyetsizlik: İşlemi yapan kişinin hukuki işlem yapma yetkisi yoksa, örneğin akıl hastalığı gibi durumlarda.
Bu sebeplerden biri varsa, işlem baştan itibaren geçersiz sayılıyor. Üstelik, bu durumu mahkeme kendi kendine fark edebilir (buna “re’sen tespit” diyoruz) ya da savcı, hatta ilgili herhangi biri dava açabilir.
Örneklerle Mutlak Butlanı Anlayalım
Hukuk terimleri kulağa biraz ağır gelebilir, o yüzden gelin birkaç örnekle konuyu canlandıralım:
- Evliyken Yeniden Evlenme: Diyelim ki Ali, Ayşe ile evliyken gidip Zeynep’le resmi nikah kıydı. Türk Medeni Kanunu’na göre, bu ikinci evlilik mutlak butlanla geçersiz. Çünkü bir kişi aynı anda iki kişiyle evli olamaz. Mahkeme, bu evliliği hiç yapılmamış sayar.
- Akıl Hastalığı ile Evlenme: Veli, ağır bir akıl hastalığı nedeniyle ayırt etme gücünden yoksunken evlenirse, bu evlilik de mutlak butlanla geçersiz olur.
- Yasa Dışı Sözleşme: Bir grup, uyuşturucu ticareti için bir sözleşme imzalarsa, bu sözleşme kamu düzenine aykırı olduğu için mutlak butlanla geçersizdir.
İlginizi çekebilir: Olağanüstü Kurultay Nedir? Neden ve Nasıl Toplanır?
CHP Kurultayı ve Mutlak Butlan Tartışmaları
Şimdi gelelim güncel bir örneğe: CHP Kurultayı. Son dönemde, Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) 4-5 Kasım 2023’te yapılan 38. Olağan Kurultayı ve 6 Nisan 2025’te yapılan 21. Olağanüstü Kurultayı ile ilgili ilginç bir tartışma var. Bazı kişiler, bu kurultayların usul hataları nedeniyle mutlak butlan ile geçersiz olduğunu iddia ederek dava açtı.
Eğer mahkeme bu iddiayı kabul ederse, bu kurultaylar hukuken hiç yapılmamış sayılabilir. Bu da mevcut parti yönetiminin (Özgür Özel ve ekibinin) görevden alınması ve eski genel başkan Kemal Kılıçdaroğlu’nun geri dönmesi anlamına gelebilir.
Bu dava, 30 Haziran 2025’te Ankara 42. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülecek. Henüz bir karar çıkmadı, ama bu durum mutlak butlanın ne kadar ciddi sonuçlar doğurabileceğini gösteriyor. CHP içinde bu konu epey hararetli tartışmalara yol açmış durumda.
Sonuç
Umarım mutlak butlan konusunu biraz daha anlaşılır hale getirebilmişimdir! Hukuk bazen karmaşık görünebilir, ama böyle örneklerle konuyu çözmek çok daha kolay. CHP kurultayı ile ilgili kararı da merakla bekliyorum. Bakalım sonuç ne olacak?
Kaynak: 1
