İçinde bulunduğumuz yüksek enflasyonlu dönemde Paradan Sıfır Atmak Nedir? Neden Atmıyoruz? gibi bir soru ekonomi ile ilgilenen kişilerin aklına sıklıkla gelmiştir. Sahibi olduğumuz para biriminden sıfır atarsak yüksek enflasyonun düşüş eğilimine geçeceğini bu durumun ülke ekonomisi adına rahatlama getireceğini düşünenler olabilir. Peki bu durumdan sıfır atarak gerçekten de rahatlayabilir miyiz?
Paradan Sıfır Atmak Nedir? Neden Atmıyoruz?
Yüksek enflasyon ile yaşadığımız bugünlerde market alışverişlerinde, ev alırken, mağazadan bir ürün alırken ya da araba alırken fiyatların kat ve kat artmakta olduğunu görmekteyiz. Sonu gelmeyen artışların paradan sıfır atılarak düşüş trendine girmesinin mümkün olduğu düşünülebilir ancak durum sanıldığı kadar kolay değildir. Bir arabayı 1.000.000 TL yerine 100.000 TL ye almak güzel olabilirdi ancak alınan maaş 5000 TL den 500 TL ye düştüğü için kişiler için değişen bir şey olmaz, ödenen değer aynı kalır.
Paradan Sıfır Atmak
Paradan sıfır atmak konusunu anlayabilmek için geçmiş yıllarda yapılan bu uygulama hakkında bilgi sahibi olmak gerek. Türkiye kurulduğu bir kaç yıl içinde sanayi ve tarım alanında o kadar da gelişmiş bir ülke değildi ancak Mustafa Kemal Atatürk uyguladığı sıkı para politikaları ile Türkiye’yi iyi bir noktaya getirdi. Daha sonra darbeler, savaşlar, çatışmalar derken ekonomi bir türlü sahip olduğu gerçek noktaya tekrar gelemedi.
2000’li yıllar
2002 yılında 1 dolar, 1.600.000.00 Türk lirasına eş değerdi. Sonra sıkı para politikaları ile ekonomideki kötü gidişat bir nebze de olsa durdu. 31 Ocak 2004 yılında Türk lirasından 6 sıfır atılmasına karar verilen kanun çıkarıldı. 1 Ocak 2005 tarihinde resmi olarak Türk lirasından sıfır atıldı. Yeni banknotlar yürürlüğe girdi. Yapılan bu kanun ile Türk lirası bir günde dolar karşında 1 milyon değer kazandı. Para üzerinden atılan 6 sıfır Türkiye’ye belli bir itibar ve para üzerindeki sayı fazlalığında rahatlama kazandırdı. Ancak genel duruma bakılacak olursa sadece paranın üzerinden sıfırlar silinmiş oldu.
Paradan sıfır atılması aslında sanıldığı kadar kolay bir işlem değil. Atılan sıfırların yıllar içinde geri dönmesi muhtemeldir yaşadığımız günlerde de bunun örneğini görmek mümkün.
Yüksek Enflasyon
Enflasyonun fazla olduğu ülkelerin para birimlerinde genelde fazlaca sıfır vardır. Uygulamadan önce sıkı bir para politikasının muhakkak uygulanması gerekmektedir. Aksi halde yapılan uygulamanın herhangi bir anlamı kalmaz. O yüzden akılcı ve istikrarlı bir politika ile durumun sürdürülmesi gerekmektedir.
Paradan sıfır atmak çok masraflı ve bir o kadar zorlu bir süreçtir. Zaten paradan sıfır atmak için atılması gereken ilk adım enflasyonun belini kırabilmektir. Ekonomist çevreler enflasyon oranının %10-20’lerden aşağıya inmesi durumunda sıfır atmanın mümkün olduğunu söylerler. Böyle bir ortam oluştuğunda ise ülke ekonomisi normal düzenine girer.
Paradan sıfır atmanın başka bir sorunu piyasada var olan banknotların yerini yeni basılan banknotlar ile değiştirmektir. Merkez bankaları ve devletler için yeni para basmak ve yürürlükte olan parayı geri toplayabilmek başlı başına bir zorluktur.
Hükümetler
Paradan sıfır atılmasının siyasi sonuçları da vardır. Ekonomi bilmeyen kişiler için maaşların bir gecede 10 kat düşmesi yıllarca aynı ücretin kazanıldığı düşüncesini akıllara getirebilir. Bu durum hükümeti yöneten kişiler için pek olumlu karşılanmaz.
Dünyada Örnekleri
Almanya, İsrail, Ukrayna, Brezilya, Arjantin gibi bir çok ülke tarihte para birimlerinden sıfır attılar. Ancak sadece Enflasyonu düşürebilen ve takip ettikleri para politikasına sadık kalabilen ülkeler başarılı olabildi. Başarısız ülkeler yıllar içinde bir çok kez sıfır attı fakat sonra ki yıllarda bu sıfırlar geri gelmeye fazlasıyla devam etti.
Paradan Sıfır Atmak Nedir? Neden Atmıyoruz? İle İlgili Videolar:
