Oraj Soğukları Nedir? Tehlikeli Mi? Meteoroloji uzmanları İstanbul’da oraj soğuklarının olacağını açıklamasından sonra pek çok insan oraj soğuklarının ne olduğunu mesaj etmeye başladı. Biz de bu yazımızda sizlere oraj ve oraj soğukları hakkında bilgi vermeye çalışacağız…
Oraj Nedir?
Oraj ya da bir diğer bilinen adı ile gök gürültülü fırtına, genellikle şimşek ve gök gürültüsü ile birlikte yağmur veya dolu eşliğinde görülen bir meteorolojik olaydır. Bu hava olayı, İngilizce “thunderstorm” kelimesinden türetilen TS kısaltması ile ifade edilir. Oraja sebep olan bulutlar kümülonimbus bulutlarıdır. Bu bulutlar genellikle güçlü rüzgarlar ve şiddetli yağmur eşliğinde oluşur.
Bazı durumlarda kar veya dolu da orajın eşlikçisi olabilir. Ancak yağışsız orajlar da meydana gelebilir ki bu da isminden anlaşılabileceği gibi, hiçbir yağışın olmadığı oraj türüdür. Doluya sebep olan orajlar ise dolu fırtınası olarak adlandırılır.
Oraj Nasıl Ulaşır?
Orajın oluşmasında için aşağıdaki faktörlerden biri ya da birden fazlası rol oynamış olabilir;
- Yüksek nem oranı
- Tetikleyici (katalizör)
- Konversiyon
- Hava kütlesini yukarı zorlayan bir baksı
- Hava kütlesini yukarı zorlayan bir dağ
- Yeryüzü ile temastaki havanın fazla ısınması
- Kutupsal (polar) hava kütlesinin, düşük enlemlere doğru hareketi sırasında ısınması
Oraj Soğukları Ne Anlama Gelir?
Kumulonimbus bulutları, yer yüzeyinin farklı ısınması, oroğrafik yükselme ve cephesel sistemlerde dinamik olarak yükselme sonucu oluşan hava olaylarıdır. Bu bulutların meydana gelmesi için, hem yer hem de yukarı seviyelerde soğuk hava ve nem gereklidir. Kumulonimbus bulutları, yerden yaklaşık 20 kilometreye kadar yükselebilir ve dolu, kuvvetli rüzgar, gök gürültüsü, şimşek ve yoğun yağışa neden olabilir. Ayrıca, bu bulutlar hortumlara da yol açabilir. Dönen havanın hızı saatte 500 kilometreye kadar çıkabilir.
Kumulonimbus bulutları, özellikle orta enlem bölgelerinde yaz aylarında sıklıkla görülürken, tropikal bölgelerde yıl boyunca gözlemlenebilirler. Soğuk cephe üzeri ve onun 100 ila 300 kilometre ilerisinde (dry line) ise orta enlem siklonlarının oluşum alanlarıdır. Kumulonimbus bulutlarının da burada sıklıkla ortaya çıktığı bilinmektedir.
Oraj Bulutu Uçaklar İçin Tehlikeli Midir?
Kümülüs bulutları, dikey olarak gelişen ve tabandan tavana doğru yükselen hava kütleleridir. Bu bulutlar, aşağıdan yukarıya doğru kuvvetli hava akımları meydana getirebilir. Oraj bulutları ise daha gelişmiş kümülüs bulutlarının bir türüdür. Tepesi örs benzeri bir yapıda görülürler.
Uçuş esnasında, pilotların karşılaşmak istemediği durumlar arasında oraj bulutları gelir. Meteoroloji birimleri de bu nedenle gerekli talimatları hava kontrol görevlilerine ileterek uçak rotalarının belirlenmesini sağlarlar. Oraj riskinin yüksek olduğu durumlarda rötarlar yaşanabileceği için, bu tür risklerde dikkate alınarak uçuş süresi planlanır.
