Mevsimsel duygudurum bozukluğu ya da bir diğer adı ile mevsimsel depresyon, mevsim geçişleri sırasında ortaya çıkan bir depresyon türüdür. Mevsimsel duygudurum bozukluğu olan kişiler öncelikle hava koşullarının güneş ışığı miktarını ve dışarıda geçirdiğimiz zamanı azalttığı sonbahar ve kış aylarının başlangıcında etkilenir. Gelin sonbahara gireceğimiz şu günlerde mevsimsel depresyonu yakından tanıyalım.
Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Mevsimsel duygudurum bozukluğunun belirtileri bunlarla sınırlı olmamak üzere şunlar olabilir;
- Günlük hayatta yaşadığı rutine ilgi duymama
- İçine kapanık veya karamsar olmak
- Hayata karşı umutsuz tutum
- Azalmış iştah (bazı durumlarda tam tersi aşırı iştah artışı)
- Konsantre olamama
- Kendine zarar verme ya da intihar düşünceleri
- Öfke patlamaları
- Üzüntü
- Sinirli hissetmek
- Suçluluk ve değersizlik duyguları
- Kendine güvensiz olma
- Kararsızlık
- Sık sık ağlama isteği
- Stresli veya endişeli hissetmek
- Azalan cinsel istek
Yukarıdaki belirtilere ek olarak şunları da yaşayabilirsiniz;
- Normalden daha az aktif olmak
- Yorgun hissetmek ve normalden daha fazla uyumak (hipersomni)
- Kendinizi olduğundan faza uyuşuk hissetmek (enerji eksikliği)
- İşlere konsantre olmakta zorluk çekmek
Diğer depresyon türleri gibi, mevsimsel duygudurum bozukluğu da herkesi farklı şekilde etkileyebilir. Tüm mevsimsel duygudurum bozukluğu vakaları mevsimsel değişikliklerle ilişkili olsa da, yaşadığınız belirtiler oldukça öznel olabilir, bu tamamen normaldir; Mevsimsel duygudurum bozukluğunun sizin için nasıl hissettirdiği hakkında bir ruh sağlığı uzmanıyla konuşmak, ruh sağlığı tedavisi almanın kritik bir parçasıdır.
Mevsimsel Duygudurum Bozukluğunun Nedenleri Nelerdir?
Mevsimsel duygudurum bozukluğunun nedeni henüz kesin ve tam olarak bilinmemektedir. Ancak yılın daha kısa günlerinde güneş ışığına daha az maruz kalma ile bağlantılı olduğu düşünülmektedir. Güneş ışığı beynin bazı kimyasallarını ve hormonlarını etkileyebilir. Ancak bu etkinin ne olduğu açık değildir. Bir teori, ışığın beynin hipotalamus adı verilen ve ruh halini, iştahı ve uykuyu kontrol eden bir bölümünü uyarmasıdır. Bu şeyler nasıl hissettiğinizi etkileyebilir.
Mevsimsel duygudurum bozukluğu yaşayan kişilerde, güneş ışığı eksikliği ve bazı beyin kimyasallarıyla ilgili bir sorun, hipotalamusun düzgün çalışmasını engeller. Güneş ışığı eksikliğinin aşağıdakileri etkilediği düşünülmektedir;
- Melatonin hormonunun üretimi
- Serotonin hormonunun üretimi
- Vücudun sirkadiyen ritmi yani vücudun 24 saatlik bir süre boyunca çeşitli biyolojik süreçleri düzenleyen iç saatini
Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu Tanı Kriterleri Nelerdir?
Mevsimsel duygudurum bozukluğu için tanı kriterleri, anlaşılmasını kolaylaştırmak için birkaç kategoriye ayrılabilir. Öncelikle, aşağıdaki belirtilerden en az beşine sahip olmanız gerekir;
- Depresyon hali
- Günlük aktivitelere ilgi kaybı
- Kilo veya iştahta belirgin değişiklikler
- Kalma veya uykuya dalma sorunu
- Tükenmişlik
- Konsantrasyon zorluğu
- Değersizlik duyguları
- Ölüm ya da intihar düşüncesi hakkında düşünceler
Yukarıdaki kriterlerden en az 5 tanesine sahip iseniz, sizde mevsimsel depresyon yaşıyor olabilirsiniz.
Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?
Mevsimsel duygudurum bozukluğunun tedavisi, depresyonunuzun şiddetine ve kendi tercihlerinize bağlıdır. Genel olarak, mevsimsel depresyonu olanlar genellikle şunlardan yararlanır;
Bilişsel davranışçı terapi: Bilişsel davranışçı terapi, hafif ila orta dereceli depresyon vakaları için harika bir tedavidir. Bilişsel davranışçı terapi yöntemleri, terapistinizin duygusal sıkıntınıza neden olabilecek olumsuz düşünceleri belirlemenize ve düzeltmenize yardımcı olmasını sağlayacaktır. Ayrıca zararlı düşünceleri üretken olanlarla değiştirmeyi ve gerçek yaşam senaryolarında kullanmak için başa çıkma yöntemlerini uygulamayı öğreneceksiniz.
Işık tedavisi: Mevsimsel duygudurum bozukluğu olanlar, doğal ışık yayan ışık tedavisi kutularını da kullanabilirler. Işık kutuları, sonbahar ve kış aylarında semptomları hafifletmeye ve depresyonun şiddetini azaltmaya yardımcı olabilir.
Reçeteli ilaçlar: İlaçlar genellikle daha şiddetli veya kalıcı mevsimsel depresyon vakaları için faydalıdır. Mevsimsel duygudurum bozukluğu olan kişiler, bir psikiyatristten aldıkları ilaçlarla, durumun zararlı fiziksel ve duygusal etkilerine karşı koymak için ihtiyaç duydukları ekstra yardımı alabilirler.
Kişisel Bakım: Ruh sağlığınızı korumak için ihtiyaçlarınıza öncelik vermek, öz bakımın anlamıdır. Mevsimsel duygudurum bozukluğu hastaları için fiziksel egzersiz, özellikle yürüyüş yapmak gibi açık hava etkinlikleri, güneş ışığına maruz kalmayı artırmanın ve ruh halinizi ve enerji seviyenizi yükseltmenin bir yoludur. Kişisel bakım rutinleri hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız, bir terapist semptomlarınıza ve mevsimsel depresyon deneyiminize dayalı olarak ipuçları ve öneriler de sunabilir.
Yukarıda belirttiklerimiz tamamen bilgilendirme amacı taşımaktadır. Herhangi bir teşhis ya da tedavi amacı gütmez. Böyle bir durum yaşadığınızı düşünüyorsanız lütfen doktora başvurun.
Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu İle İlgili Videolar
