MERNİS, İçişleri Bakanlığı’na bağlı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen ve 2002 yılında hayata geçirilen önemli bir nüfus verileri düzenleme projesidir. Açılımı “Merkezi Nüfus İdare Sistemi” dir.
Bu proje, Türkiye Cumhuriyeti’nin bilişim teknolojileri ve ortak veritabanı işleme açısından en önemli ve temel girişimlerinden biridir. Sistem, merkezi olarak Ankara’nın Yenimahalle ilçesinde bulunan Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün yerleşkesinde faaliyet göstermektedir.
MERNİS projesi, Türkiye Cumhuriyeti’nin tüm vatandaşlarına elektronik platformda sunulan bir sayısal kimlik tanımlama işlemi olan “Vatandaşlık Numarası” adı verilen 11 haneli bir sayıyla ilişkilendirilen bir uygulama içermektedir. Bu proje, vatandaşlar arasında en çok bilinen ve kullanılan bir özelliktir. MERNİS projesi, 1960’lı yıllardan bu yana yürütülmekte olup, veritabanına kaydedilen ölü ve sağ kişi sayısı 120 milyonu aşmış durumdadır.
Devlet açısından konunun önemi, nüfus verilerinin güvenilir bir şekilde sağlanması ve bu verilerin diğer toplumsal organizasyonlara geçişini kolaylaştırarak ülke vatandaşlarının işlemlerine her yerden hızlı ve sorunsuz bir şekilde erişmelerine imkan tanımak ve vatandaşların işlemlerini yasal düzenlemelere uygun bir şekilde gerçekleştirmelerine olanak sağlamaktır. Bu, dikey bir yapı olan nüfus verilerinin düzgün ve güvenilir bir şekilde idaresini sağlayarak, ülkenin vatandaşlarının iş ve işlemlerini kolaylaştıran bir süreci içerir.
MERNİS Sisteminin Amaçları Nelerdir?
- Nüfus kayıtlarının dijital platforma aktarılması, ilçe nüfus veritabanlarının oluşturulmasını ve hizmetin modernize edilmesi.
- Bilişim teknolojilerinin ilçelerde kullanılarak nüfus hizmetlerinin sunulmasını sağlamayı amaçlamakta ve ilçe nüfus veritabanlarını Merkezi Nüfus Veri Tabanı ile entegre etmek
- Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına benzersiz bir kimlik numarası tahsis edilmesini sağlamak
- Kimlik numaraları aracılığıyla, kamu ve özel sektör bilişim projeleri arasında kişi bilgilerinin etkili bir şekilde paylaşılmasını, kişilerin benzersiz bir tanımlama alt yapısında çevrimiçi olarak yönetilmesini temin etmek
- Nüfus istatistiklerinin daha sağlıklı bir şekilde elde edilmesini bilişim teknolojileri ile sağlamak
- Kimlik bilgilerini kamu kurumları ve kamu hizmeti sunan kurumlarla paylaşarak hizmet akışını hızlandırmayı, güvenilirliği artırmayı ve vatandaşların hizmetlere daha kolay, hızlı ve güvenilir bir şekilde erişimini sağlamak
- Bürokrasiyi azaltarak ve devlet ile vatandaşı daha yakınlaştırarak bir hizmet güvencesi sunmak
MERNİS Sisteminin İşlevleri Nelerdir?
Adres Beyanı
Adres Beyanı, 3 Kasım 2006 tarihinde 2006/11320 numaralı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe girmiş ve 15 Aralık 2006 tarihinde 26377 numaralı Resmi Gazete’de yayınlanmış olan bir MERNİS (Merkezî Nüfus İdare Sistemi) uygulamasının işlevlerinden biri olarak tanımlanmaktadır. Bu uygulamanın temel amacı, adres bilgilerinin tek bir merkezden standartlara uygun bir biçimde yönetilmesini ve paylaşılmasını sağlamaktır. Ayrıca, bu uygulama sayesinde nüfus sayımlarının evden yapılma zorunluluğu da sona ermiştir.
Adres Beyanı İçin Süre Ne Kadar?
Yeni taşınılan bir adresin bildirilmesi, 20 iş günü içinde zorunlu hale gelir. Ek olarak, herhangi bir adres beyanı işleminden en az 1 ay sonra başka bir yerleşim yeri için yeni bir adres beyanı işlemi gerçekleştirilebilir. Eğer 20 iş günü sonrasında taşınılan konuta adres beyanı yapılmazsa, nüfus memurunun şüphesi üzerine MERNİS (Merkezi Nüfus İdare Sistemi) Uygulaması ile Adres İnceleme Raporu oluşturularak ilgili adreste önceki oturan kişilerin kayıtları incelenir.
Bu süreç, gerekli bilgilerin ilgili yerleşim birimindeki ilçe emniyet müdürlüğüne bildirilmesiyle sonuçlanır. İlgili kaymakam veya mülki idare amiri tarafından emredildiğinde kolluk kuvvetleri, adresin tespiti için çalışmalara başlar ve elde edilen bilgiler sisteme kaydedilir.
Gerçeğe aykırı adres beyanında bulunanlar ve adres değişikliğini 20 gün içinde bildirmeyenler, idari para cezası ile karşı karşıya kalır. Bu yasal düzenlemeler, adres değişikliklerinin düzenli ve güncel bir şekilde takip edilmesini sağlamak amacıyla önemlidir.
MERNİS Bilgileri Çalındı Mı?
2016 yılında yaşanan Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi (MERNİS) sızıntısı, 2009 Türkiye yerel seçimlerinde oy kullanma hakkına sahip olan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının kimlik numaraları, ad-soyad bilgileri, anne-baba adları, doğum tarihleri ve yerleri, kimliğe kayıt yerleri ve ikametgahları gibi kişisel verilerinin internet ortamında sızdırılma olayıdır.
Bu hassas bilgilere, 2010 yılında MERNİS sistemi ile ilgilenen memurlar tarafından para karşılığında erişim sağlanıyordu. Ancak 2016 yılında, bu veriler tamamen internete yüklendi ve .onion uzantılı bir web sitesi tarafından kamuya açık hale getirildi. İnternet sitesi, verilerin doğruluğunu kanıtlamak amacıyla Abdullah Gül, Recep Tayyip Erdoğan ve Ahmet Davutoğlu‘nun kimlik bilgilerini de yayınladı.
49 milyondan fazla kişinin kişisel verilerinin sızdırıldığı bu büyük veri ihlali, internet tarihinde kayda değer bir sızıntı olayı olarak hatırlanmaktadır. Ancak, kısa bir süre sonra kişisel bilgilerin yayınlandığı siteye erişim engellendi.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Binali Yıldırım, iddiaları yalanlayarak verilerin daha önce yaşanan bir sızıntıya ait olduğunu iddia etti. Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, bu olayın üzerine resmi bir soruşturmanın başlatıldığını açıkladı. İçişleri Bakanı Efkan Ala ise sızıntının merkezi nüfus idare sistemiyle bağlantılı olmadığını savundu.
Binali Yıldırım, 6 Nisan 2016 tarihinde yaptığı açıklamada, kimlik bilgilerinin siyasi partilerle paylaşılan veriler aracılığıyla ele geçirildiğini iddia etti. Bu olay, kişisel verilerin korunmasının ne kadar kritik olduğunu vurguluyor.
MERNİS İle İlgili Videolar
