Renkleriyle hayranlık uyandıran gökkuşağı ispinozu, Uluslararası Doğayı Koruma Birliği Kırmızı Tehdit Altındaki Türler Listesi’nde Tehdit Altındaki Türler sınıfında yer alan Avustralyalı bir kuştur. Neslinin devam etmesi için yoğun çaba harcanan bu kuş türü hakkındaki detayları yazımızın devamında bulabilirsiniz.
Gökkuşağı İspinozu
- Yaygın adı: Gouldian finch
- Bilimsel adı: Erythrura gouldiae
- Popülasyonu: 2800
- Ömrü: 5-9 yıl
- Ağırlığı: 14 gr
- Uzunluğu: 125-140 mm
Gouldian olarak da bilinen gökkuşağı ispinozu, 1844 yılında İngiliz ornitoloji sanatçısı (kuşbilimci) John Gould tarafından keşfedilmiştir. Gould, eşi Lady Elizabeth Gould’un onuruna bu rengarenk kuşa “Amadina gouldiae” adını vermiştir. Gökkuşağı ispinozu, yetenekli bir ressamın çizimini andıran parlak renkleri nedeniyle dünyanın en güzel ispinozu olarak tanımlanmıştır.
Ortalama yaşam süreleri 7 yıl, boyları ise 12 – 13 cm arasında olan gökkuşağı ispinozları, Avustralya’nın kuzeybatı bölümünde koloniler halinde yaşarlar. Üreme içgüdüleriyle okaliptüs ağaçlarının kovuklarında yaşayan gökkuşağı ispinozları, yavruların bakımı için alçak yere gider. Ağaç oyuklarında yuva yapan tek göçebe kuş olan bu kuş türü 20-30 derecede yaşayabilir. Aşırı güneşte veya rüzgârda bırakılmaları ölümlerine neden olabilir. Gençken 14 saat gün ışığına ihtiyaç duyarlar.
Türleri ve Renkleri
Golden finch, göğüs ve sırt renklerine göre kırmızı kafa (RH), yeşil sırt (GB) ve beyaz göğüs (WB) olarak sınıflandırılmıştır. Bu kuşların yüzde 74’ü siyah başlı, yüzde 25’i kırmızı başlı yüzde 1’i turuncu başlıdır. Cinsiyet ayrımı renk ve boynu çevreleyen halkaya göre yapılabilir. Erkek kuşta hem boynu çevreleyen halka daha belirgindir hem de renkleri dişilere göre daha parlaktır. Bunun yanı sıra erkek gökkuşağı ispinozları melodik bir şekilde öterler. Yumuşak cıvıltılar ve tıslama sesi çıkaran bu kuşlar elde tutulmayı sevmez, hemen panikler ve stresten ölebilir.
Beslenme ve Üreme
Gökkuşağı ispinozu otobur bir tür olmakla birlikte olgun ve yarı olgun olanları bazı böceklerle beslenebilir. Olgun veya kısmen olgunlaşmış çim tohumlarını tercih eden bu kuşlar yaşamak için bolca tatlı suya ihtiyaç duyar. Gökkuşağı ispinozları kurak mevsimin başlarında yiyecek bol olduğunda ürer.
Erkek gökkuşağı ispinozu tüylerini açar, göğsünü genişletir ve alnındaki tüyleri kabartır. Dişi tek seferde 4 – 6 arası yumurta bırakır. Civcivler altrişial yani tüysüz ve kör olarak yumurtadan çıkar. Yumurtadan çıktıktan 19-23 gün sonra uçar, 40 günlük olduklarında da tamamen bağımsız hale gelir ve 8 aylık civarında cinsel olgunluğa erişirler.
Hastalıkları ve Tedavisi
Gökkuşağı ispinozları sindirim sistemi ve solunum yolu enfeksiyonlarına karşı duyarlıdır. Bakteriyel, viral, fungal ve management faktörlerden kaynaklanabilen bu hastalıklarda doğru teşhisin ve tedavinin yapılması önem taşır. Gökkuşağı ispinozlarında iç ve dış parazit olması bu güzel hayvanların ölümüne neden olabilir. Tedavi için derisine 3 ayda bir parazit ilacı damlatmak gerekir. Gökkuşağı ispinozlarında hangi belirtinin hangi soruna işaret ettiğini şöyle ifade edebiliriz:
- Tüylerin kabarması, yumurta veriminin düşmesi, burun delikleri ve gözlerinden sulu akıntı gelmesi, göz kapaklarının yapışması: A vitamini eksikliği
- Gaga ve tırnakların yumuşaması, göğüs kemiğinin eğrileşmesi, ayaklarını kullanamaması, üzerinde kabartılar görülmesi: E vitamini eksikliği
- Başını tutamayıp öne, arkaya, sağa-sola bükülmesi, deri altında su toplanması, karın boşluğunda su toplanması: E vitamini eksikliği, yalancı veba
- Bacaklarının zayıflaması, yürümede zorluk çekmesi, ayaklarını bükerek oturması, başını arkaya çekerek bakması, tüylerinin kabarması, zayıflaması: B1 vitamini eksikliği
- Zayıflama, parmak uçlarının kıvrılması, kanatlarının düşmesi, sürekli yatmak istemesi: B2 vitamini eksikliği
- İştah kaybetmesi ve zayıflaması, ayaklarında kasılmalar olması: B6 vitamini eksikliği
- Yavaş büyüme, yem tüketiminin düşmesi, kuluçka oranının düşmesi: B12 vitamini eksikliği
- Ağız kenarında kabuklanmalar, göz kapaklarının kenarlarında kabarcık ve kabuk oluşması, ayak altlarının çatlaması, derisinin soyulması: Pantotenik asit eksikliği
- Cilt döküntüleri: D-Biotin eksikliği
- Yumurta veriminin düşmesi, yumurta kabuğunun incelmesi, tüyünü yemesi: Kalsiyum ve fosfor eksikliği ve buna bağlı gelişen Rickets hastalığı.
- Gelişiminin yavaşlaması: Magnezyum eksikliği
- Gelişimin yavaşlaması, göz bozukluğu, yumurtaların küçülmesi, kasların zayıflaması: sodyum ve potasyum eksikliği
Gökkuşağı ispinozu hastalıkları çoğunlukla vitamin ve mineral eksikliğinden kaynaklanır. Bu nedenle haftada en az 2 gün vitamin kullanmak bu hayvanlar için hayati önem taşır.
Bakımı
Renkleriyle hayvan severlerin dikkatini çeken bu egzotik kuşların hareketli olmaları bakımlarını zorlaştırabilir. Gökkuşağı ispinozlarını geniş (en az 60 cm uzunluğunda ve 40 cm genişliğinde ve yüksekliğinde) ve temiz bir kafeste besleyin. Strese dayanıksız oldukları için kafesin tabanını temizlerken kuşları ürkütmemeye özen gösterin. Stres olmaları durumunda bağışıklık sistemi zayıfladığı için zarar görebilirler.
Yemlerinin de kafesleri kadar temiz olması gerekir. Yem kaplarına yemi eksik olan yemleri tamamlayarak değil kabı tamamen boşaltarak koyun. Yemin taze olmasına dikkat edin ve eleyerek koyun. Yemlerin nemlenip çürümemesi için su kaplarını yemliklerden uzağa koyun. Enfeksiyondan korunmalarını önlemek için 15 günde bir suyuna bir kaç damla elma sirkesi koyun. Gagaları sivri olduğu için ağzı derin suluk tercih edin.
Sindirimlerinin kolay olması için suyuna haftada bir defa maden suyu katkısı yapabilirsiniz. Sıvı vitamin takviyesi de yapabilirsiniz. Beslenmesinde sarı darı, kırmızı darı, keten tohumu, soyulmuş yulaf, kanarya tohumu, yabani tohumlar, kenevir tohumu kullanabilirsiniz.
Renklere karşı çok duyarlı oldukları için kafeslerinde ürkmelerine neden olabilecek aksesuarlar bulundurmayın. Tüy dökme ve çiftleşme dönemlerinde vitamin katkılı mamalarla destekleyin. Sterilize edilmiş yumurta kabuğu, kalamar kemiği ve midye kırıkları bu kuşlar için önemli mineral kaynaklarıdır. Çiftleşme dönemlerinde mürekkep balığı kemiği bulundurun.
Gökkuşağı İspinozu ile ilgili videolar
