Borsada devre kesici, yatırımcıların anlık olarak endekste meydana gelen yüzde 5 ve yüzde 7’lik değer kayıplarının panik işlemlerinden kaynaklanan zararlarını minimize etmek amacıyla devreye giren bir mekanizma olarak işlev görür.
Otomatik Seans Durdurma Sistemi olarak da bilinen devre kesici uygulaması, borsada işlem gören şirket paylarının belirli eşik ya da oranları aşan fiyat değişikliklerine yanıt veren bir önlem olarak devreye girer. Bu sayede spekülatif atakların önlenmesi ve yatırımcının korunması amaçlanır. Borsada devre kesiciler, elektrik devre kesicileri ile benzer bir işlevi üstlenir.
Duygusal ticarette meydana gelen aşırı dalgalanma veya panik alımları gibi durumlarda bir mola sağlama amacını taşır. Özellikle olağanüstü durumlarda, piyasanın sakinleşmesine ve soğumasına yardımcı olma görevini üstlenir. Borsaların normal ticaret akışını yeniden sağlayarak genel piyasa istikrarına katkıda bulunmayı hedefler. Bu amaç, olağanüstü koşullar ortaya çıktığında devreye giren bu devre kesiciler aracılığıyla gerçekleştirilir.
Borsada Devre Kesici Nasıl Çalışır?
Devre kesici uygulaması, işlemleri geçici olarak askıya alarak yatırımcılara piyasanın durumunu değerlendirme ve gerekli bilgilere erişme fırsatı sunar. Bu sayede aşırı dalgalanmanın etkileri minimize edilmeye çalışılır. Devre kesici, bir sermaye piyasası aracının işlemlerinin geçici olarak durdurulmasını sağlar. Bu durum, belirli bir referans değere dayalı fiyat değişikliğinin borsa tarafından önceden belirlenmiş olan eşik değerlerin üzerine çıkması veya bunları aşması durumunda ortaya çıkar.
Bu tür bir olay gerçekleştiğinde, ilgili sermaye piyasası aracının işlemleri geçici olarak askıya alınır ve bu aşamada tek fiyat yöntemi kullanılarak fiyat belirleme işlemi gerçekleştirilir. Tek fiyat yöntemi süreçleri tamamlandıktan sonra, ilgili sermaye piyasası aracının işlemleri seansın sürekli işlem bölümüne geri alınır ve işlemler çok fiyat yöntemiyle devam eder. Bu mekanizma, piyasadaki aşırı dalgalanmanın kontrol altına alınmasına yardımcı olur ve yatırımcıların bilinçli kararlar almalarına olanak tanır.
Devre kesici referans fiyatı, en son tek fiyat yöntemi ile tespit edilen fiyat veya ilgili payın baz fiyatını ifade eder. Devre kesici referans fiyatı, en son güncellenen fiyatın, ya en son tek fiyat yöntemiyle belirlenen fiyatı ya da payın baz fiyatını temsil eder. Devre Kesici uygulaması, pazarın özelliklerine göre farklı değişim yüzdesi kriterleri ve DK Seansı Süreleri kullanmaktadır. Bu sayede piyasadaki dalgalanmalara daha etkili bir şekilde yanıt verilir.
Borsada Devre Kesici Kaç Dakika Sürer?
Mevcut düzenlemelere göre, borsadaki devre kesici tetikleyici oranı %5 olarak belirlenmiştir. Bu kurallar, Borsa İstanbul’da işlem gören tüm BİST hisseleri için geçerli olup, aşağı yönlü fiyat değişimlerinde devreye girmektedir.
Devre kesici uygulamasının devreye alınmasının ardından, emir toplama ve eşleştirme süreleri, hisse senetlerinin işlem gördüğü pazarlara göre farklılık göstermektedir. Bu süreçlerin kontrolü Borsa İstanbul tarafından sağlanmakta olup, değişiklik gerektiren durumlarda süreler de ayarlanabilir.
Tek fiyat yöntemi, sadece emir toplama aşamasını içerir. Emirler toplandıktan sonra, bu emirler karşılıklı olarak eşleştirilir. Bu eşleştirme işlemi, işlem miktarının maksimum düzeyde gerçekleşmesini sağlayan bir fiyat üzerinden gerçekleştirilir.
Bu nedenle, tek fiyat yöntemi “kör seans” veya “karanlık seans” olarak adlandırılır. Belirli bir fiyat belirlendikten sonra, işlemler sürekli işlem yöntemiyle devam eder. Bu mekanizmalar, piyasa istikrarını sağlama ve düzenleme amacı taşır.
Devre Kesici Hisseyi Nasıl Etkiler?
Devre kesiciler, hisse senetlerini olumlu bir şekilde etkiler. çünkü ani değişikliklerin yaşandığı anlarda yatırımcılara bir mola verme ve potansiyel risklerini gözden geçirme fırsatı sunar. Devre kesiciler, yatırımcıların spekülatif dalgalanmalara karşı daha sağlam bir duruş sergilemelerine yardımcı olur.
Çünkü ani hareketlilikten kaynaklanan zararların önüne geçer ve yatırımcılara bu konuda süre tanır. Bu nedenle devre kesiciler, hisse senetleri için olumlu bir etki yaratabilir.
Borsada Devre Kesici İyi Midir?
Bazı kesimler, borsada devre kesicilerin olumsuz etkilere yol açtığına inanır. Bu kişilere göre, devre kesiciler siparişlerin limit seviyesine ulaşmasına ve likiditenin azalmasına yol açar. Bu nedenle, devre kesicilerin kullanılmaması durumunda piyasa daha istikrarlı olur ve serbestçe hareket edebilir.
Öte yandan, piyasalarda işlem yapanlar insanlardır ve duyguları etkileyebilirler. Duygusal dalgalanmaların piyasayı etkilemesi durumunda devre kesicilerin devreye girmesi, yatırımcılara kontrol sağlama amacı taşır. Bu yaklaşıma göre, devre kesiciler yatırımcıların duygusal tepkilerini dengelemelerine yardımcı olur.
Borsada Devre Kesici İle İlgili Videolar
