Bilimin Geri Getirmeye Çalıştığı 10 Hayvan Türü adlı yazımızda nesli tükenen ancak bilim yolu ile geri getirmeye çalışılan 10 türü sizinle paylaşacağız. Jurassic Park filmi bize, iradeniz, kararlılığınız, 65 milyon yıllık DNA’nız ve kurgusal bilimin yanında ise her şeyi yapabileceğinizi öğretti.
Gerçek dünyada, bilimin birkaç sınırlaması daha vardır, fakat bu, insanların hayvanları ölümden (veya bazı durumlarda ölümün eşiğinden) geri getirmeye çalışmadığı anlamına gelmez. Aslında bilim insanları yıllardır bunun üzerinde çalışıyorlar ve çok sayıda tür bu çabaların odak noktasıdır. İşte bilimin geri getirmeye çalıştığı hayvan türlerinden birkaçı;
Bilimin Geri Getirmeye Çalıştığı 10 Hayvan Türü
Mide Kuluçka Kurbağaları
Vahşi doğada bebeklerine bakan bir anneden daha sağlıklı bir şey var mıdır? Annelik, türlerin sınırlarını aşan evrensel şeylerdendir. Tabii ki, bazı anneler diğerlerinden daha ürkütücü olabilir. Bunlardan biride midede kuluçkaya yatan kurbağadır.
1970’lerde keşfedilen bu türün yumurtaları döllendikten sonra, anne onları yutar ve onları doğurmak için ise kendi midesini bir rahim gibi kullanır. Yumurtalarda yumurtadan çıkar ve hatta annelerinin içinde adeta iribaş olarak yaşarlar. Daha sonra bu tür küçük kollarını ve bacaklarını geliştirdiklerinde, anneleri, bunu bir fikir olarak kullanmak isteyen gelecekteki herhangi bir korku filmine uygun bir mermi kusmuk doğum töreni ile onları dünyaya fırlatır.
2013 senesinde, türler onları yok eden bir mantar sayesinde yaklaşık 30 yıl boyunca yok olduktan sonra, Avustralya’daki bilim adamları midede kuluçkaya yatan kurbağayı hayata döndürmeyi başardılar. Yani bilim adamları ellerindeki DNA’dan canlı bir embriyo yarattılar. Ama bu gerçek bir dirilişten çok kavram deneyinin bir kanıtıydı. Ancak işe yaradığı gerçeği kabul edildi ve bilim adamları hala türleri hayata döndürmeyi hedefliyorlar.
Bilim adamları somatik hücre nükleer transferini kullanarak soyu tükenmiş hayvanlardan alınan DNA’yı yaşayan bir kurbağadan alınan yumurtaya yerleştirmek ve türlere geri dönüş şansı vermek istiyorlar.
Gergedanlar
20.yüzyıl başlarında, vahşi doğada 500.000 gergedan vardı. Bugün ise yaklaşık 27.000 var. Cava, Sumatra ve Kara gergedanları kritik tehlike altındayken, Kuzey Beyaz Gergedanının soyu, insan kaçakçılığının bir sonucu olarak işlevsel olarak yok olmuştur. Fakat böyle olmak zorunda değil.
Dünyada yalnızca iki yaşayan Kuzey Beyaz Gergedan vardır, bir anne ve iki kızı, yani işler doğal olarak ilerlerse, öldüklerinde başkaları olmayacak. Ancak türlerin yok olması doğal değil, bu yüzden onları bilimle kurtarmak değerli bir çabadır. Bilim adamları, gelecekte türleri sürdürmek için kullanabilecekleri 12 canlı embriyo yarattılar.
Her iki dişiden de yumurtalar toplandı ve ölen erkeklerden sperm kullanıldı. Ancak hiçbir dişi bebek taşıyamazdı, bu nedenle yakın bir kuzen türünün taşıyıcı annesinin kullanılması gerekecektir.
Türleri diriltme çabaları, Almanya’dan Kenya’ya kadar dünyanın dört bir yanındaki ekipler tarafından yürütülmektedir. Bu hassas süreç zaman alır ve kesinlikle kolay olmayacaktır. Embriyoların hala implante edilmesi ve terme alınması gerekiyor ve sonra bebek gergedanların hayatta kalabileceklerini kanıtlaması gerekmekte. Bu uzun bir yol, ama hala umut olduğu gerçeği kutlanacak bir şeydir.
Tazmanya Kaplanları
Tazmanya Kaplanı olarak da bilinen thylacine aslında bir kedi değil, etçil bir keseli hayvandır. Türleri en son 1930’larda vahşi doğada görüldü ve 1936 yılında, bir hayvanat bahçesindeki son örnek vefat ettiğinde türlerin soyu tükenmiş olarak kabul edildi. Tazmanya’da ki yetkililer hayvanlar üzerinde bir ödül aldı ve bu hayvanlar nesli tükenene kadar avlandılar.
100 yılı aşkın bir süredir ve 2022 yılında bilim adamları, Tazmanya kaplanlarını ölümden geri getirme potansiyelinde bir atılım yaptılar. Numbat genomunun kilidi yakın bir zamanda açıldı. Numbat adlı hayvanlar genetiğinin yaklaşık %95’ini soyu tükenmiş tilasin ile paylaşabilen nesli tükenmekte olan keseli hayvanlardır. Birini anlamak, diğerlerini diriltmeye yardımcı olacak yeterli bilgiyi sağlayabilir.
Şaşırtıcı bir şekilde, numbat genomunun kilidini açmak, teknolojideki ilerlemeler sayesinde oldukça basit ve nispeten ucuz bir süreçtir. 2009 yılında insan genomunun kilidini açmak 2,9 milyar dolara mal oldu.
Tekila Balığı
Pek çok insan bu küçük, zararsız tekila balığını duymamıştır. Bu küçük şeyler, tüm dünyada sadece bir nehirde, Meksika‘daki Tekila yanardağının yakınında yaşıyordu. 2003 senesinde maalesef soyları tükendi ve çok az insan fark etti. Ama bu tabii kimsenin yapmadığı anlamına gelmez.
Tekila balığı, sadece iki inç uzunluğunda ve sadece bu nehirde yaşıyor ve hala dünya için değer taşıyordu. Tekila Balığı hastalık yayan sivrisinekleri yediler ve kuşlar ve diğer balıklar için bir besin kaynağı olarak hizmet ettiler. Bu tüm yaşam döngüsü meselesiydi ve bu balık türüde diğer tüm yaratıklar kadar hayatiydi. Balıkların neslinin tükendiğini fark eden araştırmacılar, balıkların türleri daha ölmeden kurtarmak için hazırlıklara başladılar.
1998 yılında İngiltere’deki bir hayvanat bahçesinden beş çift üreme balığı Meksika’ya geri getirildi. Türleri kurtarmak için oradaki bir üniversitede bir program başladı ve 2012 senesine kadar küçük yüklerinin bir kısmını okul arazisindeki bir gölete aktarmaya hazırdılar. Avlanmaları gereken göle 80 balığı yerleştirdiler. Eğer hayatta kalırlarsa, balıkların yeniden doğaya salınabileceğine inanılıyordu. 2016 senesine kadar gölette 10.000 tekila balığı vardı.
Yerlilere koruma ve balıkları korumanın ve nehri temiz tutmanın önemini öğrettikten sonra, 2017 yılında 1.500 balık serbest bırakıldı. Bu balıkların sayıları arttı ve şimdi orijinal nehir evlerinin bir kez daha istikrarlı bir nüfusu var.
Yaban Öküzü
Avrupa’da bilinen son yaban öküzleri 1627 yılında öldü. Modern ineğin bu eski kuzenleri büyüktüler ve boğaların ağırlığı 1.000 kilograma veya 2.200 pound’a kadar çıkıyordu. 1920’lere kadar, yıllar boyunca, herhangi bir akıllı genetik manipülasyon veya klonlama yoluyla değil, türleri yeniden üreme yolu ile yeniden türetmek için birkaç girişimde bulunuldu.
Temel olarak yaban öküzü, modern sığırların eski bir kuzenidir. Bu nedenle plan, bir yaban öküzünde aranan özelliklere sahip mevcut sığır türlerini seçici olarak yetiştirmektir. Geri besleme nesiller boyunca, bu istenen özellikler izole edilebilir ve yaban öküzlerinin modern bir eşdeğeri bir kez daha var olana kadar öne çıkarılabilir. Bu, herhangi bir hayvan yetiştiricisinin, yeni bir cins yaratmak için kedi veya köpek gibi hayvanları seçici bir şekilde yetiştirmesinden çok da farklı değildir.
Türler bir zamanlar Avrupa’ya egemen oldular ve milyonlarca sürü vardı. Modern ineklerden daha büyük ve aynı zamanda daha zayıf ve çok süt üretebiliyorlardı. Mevcut planlar, Project Tauros gibi şeyler, 20 yıl içinde tarlalarda otlayan yaban öküzlerinin neredeyse aynı modern versiyonuna sahip olmayı hedeflemektedir.
Yolcu Güvercinleri
1800’lerde Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’da, sayıları on milyonları bulan yolcu güvercin sürüleri gökyüzüne çıkarken güneşin gökyüzünden kapatıldığı zamanlar olmuştur. Nüfuslarının milyarlara ulaştığına inanılmaktadır. O kadar çok güvercin vardı ki, tünemeye çalıştıkları ağırlıkla ağaçları deviriyorlardı. Ve sonra birden ortadan kayboldular. Bilinen son yolcu güvercini ise 1914 yılında öldü.
Güvercinler avcılar için her zaman kolay hedeflerdi. Avcılar sürüleri kolayca takip edebildiğinden, telgrafın ve demir yollarının ortaya çıkışı kuşlar için kıyameti hecelemiştir. Onları avlamak bir endüstriydi ve insanlar kelimenin tam anlamı ile fıçıları hayvanlarla doldurur ve onları gönderirdi. Bu, artı habitat kaybı, onların sonunu getirdi.
Revive and Restore adlı bir grup, yolcu güvercinlerini çoğaltmak için hala yaşayan bant kuyruklu güvercinlerin genetiğini değiştirmeye çalışıyorlar. Zaten soyu tükenmiş kuzenlerine oldukça yakın olan bu bant kuyruklu güvercin genetiğini esasen yeniden yazdıktan sonra, yolcu güvercinleri potansiyel olarak bir kez daha gelişebilir.
Hazar Kaplanları
Hazar kaplanlarını daha önce duymamış olabilirsiniz. Bu tür Türkiye, İran ve Orta Asya’nın bazı bölgelerinde yaşadılar. Geçen yüzyılda türleri seyrekleşti ve 1960’lardan beri yok oldular. Hazar Kaplanları’nı, midede kuluçkaya yatan kurbağalar ve yolcu güvercinleri gibi diğer türleri canlandırmak için kullanılan genetik sihirbazlıktan çok uzak bir şekilde yeniden yerleştirmek için ilginç bir plan var.
Kaplan türlerini yeniden yerleştirme planı, Hazar’ın yakın bir kuzeni olan Sibirya kaplanının neredeyse tamamen aynı olduğuna dikkat çekerek, bir Hazar kaplanının yeniden üretilmesi sorununu esasen bir kenara atmaktadır. Ayrıca Hazar kaplanının dolaştığı aynı kurak iklime de uyum sağlayabilirler. Bu sebeple, neden sadece Sibirya kaplanlarını Hazar topraklarına koyup ona Hazar kaplanı denmesi önerildi?
Plan, ilk önce bölgede, yıllar alabilecek bir süreç olan, aynı zamanda ortadan kaybolan canlı bir toynaklı hayvan popülasyonu oluşturmayı içermektedir. Fakat bu bir kez yapıldığında, yeni bir kaplan popülasyonu desteklenebilir.
Kulağa aptalca gelse de, 50 yılda 40 kaplanın sayısının 100 olabileceğine inanılıyor. Ve dünyada sadece 500 Sibirya kaplanı kaldığından, bu türler için dev bir destek anlamına gelmektedir. Bu onlar Hazar kaplanlarıymış gibi davranmamız gerekse bile.
Moa Kuşu
Yeni Zelanda‘da şimdi soyu tükenmiş birkaç Moa kuşu türü vardı. 600 ila 700 yıl önce, insanlar adaya geldikten kısa bir süre sonra öldüklerine inanılmaktadır. Modern kuzenleri olan Emu ve devekuşu gibi onlar da uçamayan büyük kuşlardı ve yaklaşık 12 fit uzunluğa ulaştılar.
2018 yılında daha büyük Moa’nın hindi büyüklüğünde bir kuzeni olan küçük çalı moasının genomu, bir müze örneğinden alınan DNA kullanılarak neredeyse çözüldü. Genetik bilgideki boşluklar, her şeyin sıralanabileceği ve potansiyel olarak Moa’nın neslinin tükenmesinden geri getirilebileceği umudu ile modern Emu’nunkiler ile değiştirilecektir. Süreç yavaş ilerliyor çünkü bu genetik boşlukların doldurulması çok fazla ince ayar gerektirmekte, ancak işe yararsa kuşlar bir gün geri dönebilir.
Quagga
Zebranın bir akrabası olan Quagga, DNA dizilimi yapılan ilk soyu tükenmiş türdür. 1878 yılında nesli tükenene kadar avlandı. Quagga Projesi’nin üyeleri, hayvanı etkin bir şekilde hayata döndürmek için yıllarca çalıştılar.
Yaban öküzleri gibi, bataklık da nesli tükenmiş alt türlerin istenen özelliklerini ortaya çıkarmak için zebraların yetiştirildiği bir arka üreme süreci ile yeniden tanıtıldı. Hala devam eden bir proje olan yaban öküzlerinin aksine, Quagga Projesi işe yaradı. 100’den fazla hayvan yetiştirildi, ancak bunlardan sadece altısı onları bataklık olarak öne çıkaran özellikleri göstermektedir. Plan, 50 kişilik bir sürü olana kadar onları yetiştirmeye devam etmek ve daha sonra birlikte yaşamalarına ve hayvanların doğal olarak yaptıklarını yapmalarına izin vermektir.
Mamutlar
Başka hiçbir hayvan, tüylü mamut kadar neslinin tükenmesinin önüne geçemez. Bilimin her gün geri getireceği bir hayvanın poster çocuğudur. Ve bu, insanların onları yeniden tanıtmak için çalışmadığı anlamına gelmiyor, aynı zamanda mamutların kendisinden çok daha fazla yeniden dirilen bir hikayedir.
Bir mamut klonlama fikri 1996 yılında ortaya çıktı. 1999 yılında bilim adamları, DNA almayı umdukları bir mamutun donmuş kalıntılarını buldular. 2003 yılında ve ayrıca 2005 yılında yetiştirildi. Daha sonra 2008 yılında mamut genomu tamamen dizilendi. Doğal olarak bu 2011, 2012, 2013 ve 2014 yıllarında yeniden dirilişlerine dair daha fazla hikayeye yol açtı.
2015 tarihinde fil hücrelerine mamut DNA’sı konuldu. 2017’de ve 2019 yıllarında yeniden dirilişin eşiğindeydiler. 2021 yılında cesur yeni bir şirket, mamutu geri getirmeye hazırdı ve kaldığımız yer hala orasıdır. Tam köşede yirmi beş yıllık mamutlar.
Potansiyel açıkça oradadır ve eğer soyu tükenmiş bir tür geri dönecekse, bu mamut olurdu, çünkü pek çok insan açıkça buna yatırım yaptı. Ayrıca 2021 yılındaki bu son tur, 15 milyon dolarlık finansmanla geldi. Umuyoruz, sonuçlar bir 25 yıl daha uzakta değildir.
Bilimin Geri Getirmeye Çalıştığı 10 Hayvan Türü ile İlgili Videolar
