Reşit Galip Kimdir?
Reşit Galip ya da bir başka şekliyle Mustafa Reşit Baydur, 1893 yılında Rodos’ta dünyaya gelmiştir. Annesi Rodoslu Münevver Hanım, babası mahkeme reisi Mehmet Galip Bey’dir. Aynı zamanda Diplomat Hüseyin Ragıp Baydur’un da kardeşidir. Reşit Galip ilk ve ortaokulu doğduğu yer olan Rodos’ta okumuştur. Lise eğitimi için geldiği İzmir’de St. Jean Babtiste Koleji’nde öğrenim gördü. İzmir’deki Fransız Koleji’nden 1911 yılında başarı ile mezun olduktan sonra İstanbul Darulfünuna bağlı Mekteb-i Tıbbiye’ye gitti ve doktor olarak mezun oldu.
Mezun olduktan bir süre sonra mezun olduğu fakültede asistan olarak çalışmaya başladı. Tıbbiye’de öğrenci iken arkadaşları ile birlikte “Hakikat” adında bir gazete ve “Sivrisinek” adında bir karikatür dergisi çıkardı. Gönüllü olarak katıldığı Balkan harbinde yaralanmıştır. Sonrasında yin gönüllü olarak katıldığı I. Dünya Savaşı’na katılmak için bir kez daha gönüllü oldu ve Çatalca, Kafkasya Cephelerinde cesurca savaştı; sonrasında ise Erzurum’da hastalık geçirince geri döndü.
Reşit Galip, Aydın Milletvekili, Türk Tarih Kurumu Genel Sekreteri, CHP GYK Üyesi, Mübadele Komisyonu Delegesi, Ankara İstiklal Mahkemesi Üyesi, Türk Tarihi Tetkik Encümeni Genel Sekreteri ve Türk Ocakları Merkez Heyet Başkan Vekili ve Halkevleri’nin kurucuları arasındadır.
Kurtuluş Savaşı Dönemi
I. Dünya Savaşı’nın ardından İstanbul’da “Köycüler” adındaki cemiyetin kurucuları arasında bulundu. Kurtuluş Savaşının başlamasının ardından Doktor Hasan Ferit ile beraber Tavşanlı köylerinde milli mücadele propagandası yapmıştır. Sakarya Savaşı’nın ardından Ankara’da Sağlık Bakanlığı Hıfz-ı Sıhha Dairesi başkanlığına uygun görüldü.
Kendi isteği sonucunda 5 Aralık 1921 yılında Mersin hükümet doktoru olarak atandı. 1924 yılında Gaziantep Sıhhiye Müdürlüğü’ne beklemediği bir tayin çıkınca karara tepki gösterip görevi kabul etmedi ve istifa etti, ardından da Mersin’de serbest olarak hekimlik yapmaya başladı.
Mersin’de bulunduğu sürede “Yeni Mersin” adındaki gazetenin başyazarlığını üstlendi ve “Yeni Adana” gazetesinde çeşitli yazılar yazmıştır. Bu yazılarda köylüyü eğitmek ve Türklüğün kurtarılması için yapılması gerekenleri anlatmıştır.
Lozan Antlaşması’nın ardından Türkiye-Yunanistan arasında gerçekleşen nüfus değişimini düzenlemek için kurulmuş olan Türk-Yunan Mübadele Komisyonu’nda delege olarak görev aldı. 1925 yılında ise Aydın milletvekilliğine seçilerek meclise girdi. Şeyh Sait İsyanı’nın çatlak verdiği dönemde Ali Çetinkaya’nın başkanlığındaki Ankara İstiklal Mahkemesi’nde üye olarak görev aldı.
Andımızın Ortaya Çıkışı
19 Eylül 1932 yılında Milli Eğitim Bakanı olarak atanmıştır. Bakanlık yaptığı süre boyunca Atatürk İlkelerine bağlılığı öğrencilere aşılamaya çalışan Reşit Galip, Cumhuriyet’in 10. yılında 23 Nisan 1933 gününde çocuklara kendisinin yazmış olduğu bir andı okuttu ve tine o gün “Çocuk Haftası”nın açılış konuşmasında da bu ant tekrar edilmiştir.
Daha sonra Cumhuriyet’in 10. yılından itibaren bu andın okullarda her gün okunması yönünde bir genelge yayınlanmıştır. İlimler Sanat Akademisi, Milli Kütüphane ile İlimler e Anadolu Medeniyetleri Müzesi onun bakanlık yaptığı dönemde kurulmuştur.
1933 yılında Üniversite Reformunun öncüsü oldu. Reşit Galip Zübeyde Hanım ile evlenmiş ve 3 kız çocuğu olmuştur. 5 Mart 1934 yılında henüz 41 yaşındayken Ankara’da zatürre hastalığına yakalanıp hayatını kaybetmiştir. Nazilli ve Ankara’da adı bir caddeye verilmiştir.
