Tam adı: Ali Kuşçu
Doğum tarihi: 1403
Doğum yeri: Semerkand
Ölüm tarihi: 16 Aralık 1474
Mesleği: Dilblimci, Matematikçi
Aktif Yılları: 1420 yılından bu yana
Başlıklar
Hakkında
Ali Kuşçu kimdir? Ali Kuşçu, 15. yüzyılda yaşayan önemli bir matematik ve astronomi bilginidir. Babası Timur‘un torunu Uluğ Bey’in doğancıbaşısıdır. “Kuşçu” takma adı buradan gelmektedir.
Ali Kuşçu, Semerkand’da dünyaya gözlerini açmış ve burada yetişkinliğe ermiştir. Burada olduğu dönem içinde Uluğ Bey de olmak üzere Gıyasüddin Cemşid el-Kaşi ve Kadızade-i Rumi gibi döneminin önemli bilim insanlarından astronomi ve matematik dersleri almıştır.
Ali Kuşçu bir dönem öğrenimini tamamlayabilmek için Uluğ Bey’den habersiz bir şekilde Kirman’a giderek orada Hall el-Eşkal el-Kamer adındaki risalesi ile geriye dönmüştür.
Ali Kuşçu, Semerkand’a geri döndükten sonra, Semerkand Gözlemevi‘nin müdürlüğünü yapan Kadızade-i Rumi‘nin ölümü ile gözlemevinin başına geçmiştir. Uluğ Bey’in ölümü ile Ali Kuşçu Semerkand’dan ayrılarak Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan‘ın yanına gitmiştir. Sonrasında Uzun Hasan tarafından Akkoyunlular ile Osmanlılar arasında barış sağlamak için Fatih Sultan Mehmed‘e elçi olarak gönderilmiştir.
Bir kültür merkezi kurmanın gereklerinden birisinin de bilim insanlarını bir araya getirmek olduğunu iyi bilen Fatih, Ali Kuşçu’ya İstanbul‘da kalarak medresede ders vermesini istemiştir. Ali Kuşçu da bunun akabinde Tebriz‘e dönerek elçilik görevini tamamlayarak yeniden İstanbul’a döner.
İstanbul’a döndüğü zaman Ali Kuşçu, Fatih’in görevlendirdiği özel bir heyet ile sınırda karşılanmıştır. Ali Kuşçu’yu karşılayanların içinde zamanın meşhur uleması İstanbul kadısı Hocazade Müslihü’d-Din Mustafa ve diğer bilim insanları da vardır. İstanbul’a gelmiş olan Ali Kuşçu’ya 200 altın maaş bağlanarak Ayasofya’ya müderris olarak ataması yapılır.
Ali Kuşçu, burada Fatih Külliyesi‘nin programlarını hazırlamanın yanı sıra matematik ve astronomi dersleri vermiştir. İstanbul’un boylam ve enlemini ölçerek Güneş saatleri hazırlamıştır. Medreselerde matematik derslerinin okutulmasında Ali Kuşçu’nun rolü oldukça fazladır. Vermiş olduğu dersler çok fazla rağbet görerek dönemin önemli bilim insanları tarafından da izlenmiştir.
Dönemin önemli matematikçilerinden Sinan Paşa da öğrencilerinden Molla Lütfi aracılığı ile Ali Kuşçu’nun derslerini izlemiştir.
Ali Kuşçu matematik ve astronomi alanlarında yazdığı iki önemli eserinden birincisi Otlukbeli Savaşı esnasında bitirilerek zaferin ardından Fatih’e sunulduğundan ötürü Fethiye adını alan astronomi kitabıdır. Üç bölümden meydana gelen eserin birinci bölümünde gezegenlerin kürelerinin yanı sıra gezegenlerin hareketlerinden de bahsedilmektedir.
İkinci bölüm yerin şekli ve yedi iklim ile ilgilidir. Son kısımda ise Ali Kuşçu, yer ile ilgili ölçüleri ve gezegenlerin uzaklıklarını ortaya koymaktadır. Döneminde oldukça etkili olan söz konusu astronomi eseri bir el kitabı hüviyetindedir. Kitap yeni bulgular ortaya koymaktansa medreselerde astronomi öğretimi için kaleme alınmıştır.
Ali Kuşçu’nun bir başka önemli eseri ise Fatih’in adına hitaben Muhammediye adını vermiş olduğu matematik kitabıdır.
Videoları
https://www.youtube.com/watch?v=Kd0kuUFscpg
Fotoğrafları
