9 Eylül 1922 yılında Yunan işgalindeki İzmir’i düşmandan kurtaran Türk ordusunun büyük zaferinin üzerinden 95 yıl geçti. Her yılın 9 Eylül’ünde İzmir’in kuruluşu coşku içinde kutlanıp minnetle yad ediliyor. Peki İzmir nasıl kurtuldu?
9 EYLÜL İZMİR’İN KURTULUŞU
Büyük Taaruz sonucunda Yunanlıların işgali altındaki İzmir’e 9 Eylül’de giren Türk ordusu, Mudanya Ateşkes Antlaşması ve ardından Lozan Barış Antlaşması’nın imzalanmasına yansıyan sürecin startının verilmesi dolayısıyla Milli Mücadele’nin biterek Türk ulusunun kurtuluşu ve bağımsızlığını kazanışının simgesi niteliğindeki önemli bir tarihi olaydır.
İzmir’in 15 Mayıs 1919 yılında Yunanlılar tarafından işgal altında olması, Anadolu’da Milli Mücadelenin startının da verilmesi için önemlidir. O zamana kadar Anadolu’da işgal kuvvetlerine karşı olan düşünceler oldukça karışıktı. İzmir’in işgali Anadolu’da itici bir güç oluşturmuş ve Anadolu insanının direnişe karşı görüşünü ve düşüncesini körüklemiş, İstanbul ilinde başlayan işgale yönelik protesto mitingleri Damat Ferit’in başındaki hükümetin düşmesine neden olmuş; protesto Anadolu’nun küçük büyük her yerine yayılmıştır.
Bu örgütlenme ve protesto mitingleri sonucunda İzmir Anadolu için en önemli sembol haline gelmişti ve İzmir’i işgalini protesto mitingleri her yıl Eylülün 9’unda Anadolu’nun çeşitli vilayetlerinde ya da kasabalarında kutlanmakta ve sürekli gündemde tutulmaktaydı. Birinci İnönü, İkinci İnönü, Aslıhanlar-Dumlupınar ve Sakarya Meydan Muharebeleri milli mücadelenin zafer ile sonuçlanmasında önemli rol oynamıştır.
BÜYÜK TAARUZ, BÜYÜK ZAFER
26 Ağustos 1922’de Türk ordusu tarafından başlatılan Büyük Taaruz, Kurtuluş savaşının da son bölümüydü. Nihayi sonuç beş günde belli oldu. 30 Ağustos günü Başkomutan Mutafa Kemal Paşa ordulara o meşhur bildirgeyi yayımlayarak “Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!” emrini verdi ardından 2 Eylül’de Uşak’a girildi.Yunanistan Küçük Asya Ordusu’nun Başkomutanı General Nikolaos Trikupis tutsak edildi.
Türk askerleri İzmir yönüne doğru hızla ilerledi. Rum siviller ve Yunan askerleri Anadolu’dan çekildiler. 9 Eylül 1922 sabahı Ahmet Zeki Bey önderliğindeki 2. Süvari Fırkası, hemen sonrasında Mürsel Paşa önderliğindeki 1. Süvari Fırkası birlikleri İzmir’e ayak bastılar. Sonrasında 5. Süvari Kolordusu Komutanı Mirliva Fahrettin Paşa önderliğindeki askerler saat 10.00’da İzmir’e ayak bastılar.
İkinci Tümen’in önderliğini yapmak için görev verilen Dördüncü Alay Komutan Yardımcısı Yüzbaşı Şerafeddin Bey’in önderliğinde yaya vaziyette ön safta giden sekiz er, Bornova istikametinden Halkapınar’a ilerlediği sırada Punta’daki Tuzakoğlu fabrikasına yaklaşmalarıyla fabrikanın pencerelerinden ağır bir ateşe uğramışlardır. Bu esnada dört asker şehit olmuş ve hemen oracıkta defnedilmişlerdir. İzmir’in kurtuluşu sırasında şehit düşen askerlerin adları şöyledir: Antalyalı Ömer oğlu Hakkı (Sarıarslan), Nevşehirli Ahmet oğlu Ahmet, Akşehirli Bekiroğlu ve Nevşehirli Ahmet oğlu Seyit Mehmet.
KONAK’A İLK ULAŞAN BİRLİK
Konak’a gelmeyi başarabilen Şerafettin Bey, Hükümet Konağının önündeyken göğsüne aldığı mermilerle yaralandı ancak Hükümet Konağının içine girip bayrağı dikebildi. Bayrağın dikilmesinin ardından Yüzbaşı Zeki önderliğindeki süvari birliği Konağın sağındaki Sarıkışla’ya, Üsteğmen Arif ve komutan Celal Bey ile Yedek subay Besim’in de Kadifekale’ye Türk bayrağını çekmesiyle İzmir’in işgalden kurtulduğu resmen ilan edilmiş oldu.
Mürsel Paşa ele geçirilen bir Fransız garp gemisi telsizi ile İzmir’e girildiğini Ankara’ya doğrudan iletti. Mustafa Kemal Paşa ise tarihi günü Belkahve’den izlemekteydi. İsmet Paşa ve Fevzi Paşa ile birlikte 10 Eylül sabahı İzmir’e girerek Fahrettin Paşa ile buluştu. Ardından doğruca Hükümet Konağına giderek konağın balkonundan ulusa kısa bir konuşma yaptı.
Mustafa Kemal Paşa’nın ordusuna 1 Eylül’de verdiği emir ile başlayan ve yaklaşık 17 gün sonra 18 Eylül 1922 tarihine dek süren Takip Harekatıyla Batı Anadolu’da bulunan Yunan birlikleri Türk sınırına çıkarılmışlardır. Bu harekatın başarı ile sonuçlanmasıyla İzmit’ten İstanbul boğazına, Balıkesir’den Çanakkale Boğazı’na kadar Türk ordusu için çok önem arz eden stratejik hedefler de İtilaf devletlerinden olaysız ve barış yoluyla geri alınmıştır.
Türk ordusunun kazandığı zafer, Mudanya Ateşkes Antlaşması’na giden sürecin de önünü açmıştır; Türkiye, Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın ardından 24 Temmuz 1923’te Lozan Barış Antlaşmasını imzalayarak bağımsızlığını ilan etmiştir.
Atamızın İzmir’e Girişi
