Dünya Takvimleri
İster antik dünyanın Babil, Jülyen ya da Maya takvimi olsun, ister zamanımızın Gregoryen, İbrani veya Müslüman takvimleri olsun, tüm takvimler ya Dünya’nın Güneş’e göre hareketini, ya Ay’ın Dünya çevresindeki hareketini, ya da her iki hareketi temel alırlar.
Takvimler yılı, ayları ve günleri belirleyen, sırasıyla mevsimlerin değişimini, Ay’ın evrelerini ve Dünya’nın dönüşünü takip ettiler. Bu nedenle de söz konusu takvimler üç sorunla baş etmek zorundaydı: Ay’ın tam evresi 30 gün değil, 29.5 günden biraz kısadır; güneş yılı 360 gün değil, 365.25 günden biraz kısadır; ve güneş yılı 12 ay değil, 12.4 ay uzunluğundadır. Dünya ve Ay’ın hareketleri, bizim algıladığımız gün, ay ve yıl arasında tam sayılı oranlar oluşturmaz.
Jül Sezar Takvimi
Takvimleri güneş yılına uydurabilmek için, artık yıllara -ekstra bir günü olan yıllar- gereksinim vardı. MÖ 46’ya, Jül Sezar’a dek giden Jülyen (“Eski Tip”) takvimde, dördüncü yıl daima artık yıldı. Normal, ya da ortalama yıl (365+365+65+366) günlerinin toplamının dörtte biriydi ki bu da 365.25 güne karşılık geliyordu. Ancak, güneş yılı aslında 365.2422 gün olduğundan Jülyen takvim zaman içinde çok fazla gün biriktirdi ve güneş yılının gerisine düştü.
1582’de, Papa XII. Gregory bir takvim reformuyla, “Yeni Tip” takvimi kullanıma soktu. Bu takvimle 10 günü atladı; katolik Avrupa’sında 4 Ekim 1582’de sonraki gün, 15 Ekim’di. Ardından, ileride güneş yılının gerisine düşülmemesi için birkaç artık yılın da periyodik olarak eksiltilmesi gerekiyordu. Gregory’nin emrine göre yüzlü yıllardan (1600, 1700 vb.) yalnızca 400’e tam olarak bölünebilenler artık yıl olarak kabul edilecekti.
Dolayısıyla 1600 artık yıldı, 1700, 1800, 1900 değildi ve 2000 artık yıldı; böylece her 400 yılda bir 3 artık gün ortadan kalkmış oluyordu. 2000 takvim yılı düşünüldüğünde, bunun anlamı (her dört yılda bir mantığını temel alan) normal 500 artık günden, 15 artık günün eksiltilmesiydi. Böylece geriye 485 artık gün kalıyordu. 485 gün, 2000 yıl içindeki 730,000 (2000×365) normal günle toplandığında, ortaya 730,485 gün çıkıyordu. Bu da yıl başına 365.2425 gün demekti ki, güneş yılından yalnızca 0.0003 gün fazlalık ortaya çıkıyordu. Söz konusu fazlalık göz ardı edilebilecek bir miktardı.
Anti-Papacı İngiltere ve Galler’de (ve kolonyal Amerika’da), Gregoryen takvim uygulamasının 1752’ye dek ertelenmesi yüzünden, 11 gün atlanmak zorunda kalınmış 2 eylül 1752’nin ertesi, 14 Eylül olmuştu. 1752’den geriye giden günler için bu değişikliğin göze alınması gerekir.
Aşağıda: İngiliz 1739 almanağı Jülyen (Eski Tip) takvimden Gregoryen (Yeni Tip) takvime geçişin nedenlerini açıklıyor. Eylül ayında yalnızca 19 (XIX) gün var.
