Tam adı: Hatice Nüzhet Gökdoğan
Doğum tarihi: 14 Ağustos 1910
Doğum yeri: İstanbul / Türkiye
Ölüm tarihi: 24 Nisan 2003
Ölüm yeri: İstanbul / Türkiye
Boyu: …
Burcu: Aslan
Ailesi: Mehmet Zihni Toydemir (babası), Nebihe Hanım (annesi)
Eşi: Ali Mukbil Gökdoğan
Çocuk (ları): Gönül Gökdoğan (kızı), Can Gökdoğan (oğlu)
Mesleği: Gök Bilimci, Akademisyen
Aktif Yılları: 1928-1980
Hakkında
Hatice Nüzhet Gökdoğan Türkiye’nin önemli kadın bilim insanları arasında yer almakta. Ülkemizin sayılı isimleri arasında yer alan ünlü bilim insanı ilk Türk kadın gökbilimcidir.
Hatice Nüzhet Gökdoğan Hayatı
Hatice Nüzhet Gökdoğan 14 Ağustos 1910 tarihinde İstanbul’da dünyaya geldi. Babası dönemin önemli komutanları arasında yer alan ve aynı zamanda Mustafa Kemal Atatürk‘ün de silah arkadaşı olan Mehmet Zihni Tokdemir, annesi ise Nebihe Hanım’dır.
İlkokul ve ortaokul eğitimleri hakkında bir bilgi bulunmamaktadır. Lise eğitimine ise günümüzde de hala aktif olan Erenköy Kız Lisesi’nde başlamıştır. 1928 yılında lise eğitimini tamamlamış ve aynı dönemlerde devlet bursu kazanmıştır. Kazandığı burs neticesinde Fransa’ya matematik-fizik alanında lisans eğitimi alması için gönderilmiştir.
Hatice Nüzhet Gökdoğan ilk olarak Lyon Kız Lisesi’nde eğitim görmüş ve burada Fransızca dil eğitimi almıştır. Hemen ardından aynı okulun erkek kısmına geçmiştir. Burada özellikle matematik ağırlıklı olarak dersler almıştır. Daha sonrasında Lyon Üniversitesi’nde eğitim görmüş ve 1932 yılında matematik alanında lisans eğitimini başarıyla tamamlamıştır.
Lyon Üniversitesi’nde eğitimini tamamladıktan bir yıl sonra Paris Üniversitesi’nde fizik alanında lisans eğitimi almaya başlamıştır. Aynı dönemde Paris Gözlemevi bünyesinde staj yapmıştır. Dönem sonunda final sınavlarına girmiş ve tüm sınavlarını başarıyla tamamlamıştır.
Yurtdışı eğitimlerini başarıyla tamamladıktan sonra tekrar Türkiye’ye dönen Hatice Nüzhet Gökdoğan İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi bünyesinde bulunan Astronomi Enstitüsü’nde ilk Türk doçent unvanıyla göreve başladı. Burada çalıştığı dönemde üniversitenin bahçesine bir gözlemevi kurulması için gerçekleştirilen çalışmalara aktif olarak katılım sağladı.
1936 yılına gelindiğinde ise o dönemlerde Yüksek Mühendis Mektebi olarak bilinen İstanbul Teknik Üniversitesi’ne müderris muavin görevine başladı. Bu göreve atanmasıyla birlikte İstanbul Teknik Üniversitesi’nin ilk kadın çalışanı oldu.
1937 yılında ise İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi’ne bağlı olarak hazırladığı doktora tezini bitirdi. Hazırlamış olduğu bu tez de üniversite tarihinin ilk doktora tezi olarak bir numaralı tez olarak kayıtlara geçti.
1938 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi’nde görev yaparken Mukbil Gökdoğan ile tanıştı. Çift 1938 yılında evlendi ve bu evlilikten iki çocukları dünyaya geldi. 1940 yılına gelindiğinde ise doçentliğe yükseldi. Yine 1940 yılında William Marshall Smart tarafından yazılmış olan Spherical Astronomoy isimli önemli eserini dilimize çevirdi.
1948 yılına gelindiğinde profesörlüğe yükseldi. Aynı yıl Türk Matematik Derneği’ni kurulması yönündeki çalışmalara katıldı. Benzer şekilde 1949 yılında Türk Kadınlar Derneği’nin kurulmasına katkı sağladı. Belirli yıllarda Türk Kadınlar Derneği’nin başkanı olarak görev yaptı.
1951 ve 1952 tarihleri arasında ABD’de bulunan Michigan eyaletine gitti. Burada Wilson Dağ Gözlemevi ve Palamor Dağı Gözlemevi gibi önemli gözlemevlerinin merkezi olan Pasedana’da çalışma fırsatı buldu. Daha sonrasında Türkiye’ye geri döndü.
1953 yılında beraberindeki astronomlarla birlikte Türk Astronom Derneği’ni kurdu. Yaklaşık 20 yıl derneğin başkanlık görevini gerçekleştirdi. Aynı yıl İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi’nde dekan olarak görev yapmaya başladı. Dekanlık görevine atanmasıyla birlikte aynı zamanda ülkemizin ilk kadın dekanı olma unvanına da sahip oldu.
1958 yılında Astronomi Kürsüsü Başkanlığı görevine getirildi. Yaklaşık 22 yıl bu görevi sürdürdü. Görev yaptığı süre boyunca Basel, Meudon, Nice, Asiago gibi önemli rasathanelerle ortak çalışmalar yapılmasını sağladı. 1971 yılına gelindiğinde Balkan ve Türk astronomların katılımıyla gerçekleştirilen Kepler Sempozyumu’nu Astronomi Kürsüsü bünyesinde düzenledi.
1978 tarihinde tekrar dekan olarak atandı. Aynı yıl içinde Silivri’de 2. Ulusal Astronomi Kongresi’ni gerçekleştirdi. Gerçekleştirdiği bu kongre sayesinde Ulusal Gözlemevi fikrinin ortaya atılmasını sağladı. Böylece 1997 yılında kurulacak olan Ulusal Gözlemevi’nin temelleri bu kongrede atılmış oldu.
Hatice Nüzhet Gökdoğan 1980 yılına gelindiğinde hem bölüm başkanı hem de dekan olarak sürdürdüğü görevlerinden emekli oldu. Hayatı boyunca bilhassa astronomi alanında ilklere imza atan ilk kadın bilim insanı olmasıyla birçok genç kadına da ilham oldu.
24 Nisan 2003 yılında ise kalp yetmezliği teşhisi konulan ünlü astronom hayata gözlerini yumdu.
Videoları
Fotoğrafları
