Denizcilik dünyasında güvenlik her şeyden önemlidir. Bu noktada Navtex gibi sistemler devreye girer. Navtex, gemilere tehlike uyarıları, hava raporları ve emniyet bilgilerini otomatik olarak ileten bir haberleşme aracıdır. NAVigational TEleX‘in kısaltmasıdır. Uluslararası bir standarttır ve gemilerin seyir güvenliğini artırır.
Navtex sistemi, kıyı istasyonlarından orta frekansta yayın yapar. Mesajlar gemilere doğrudan ulaşır. Bu sayede kaptanlar anında bilgi alır. Sistem, Uluslararası Denizcilik Organizasyonu (IMO) ve Küresel Denizde Tehlike ve Emniyet Sistemi (GMDSS) kapsamındadır. Ücretsiz çalışır ve hava raporlarını basit formatta sunar.
Navtex’in kökeni 1970’lerin sonuna dayanır. Kuzeybatı Avrupa’da geliştirilmiş bir sistem. Amaç, gemilere düşük maliyetli ve otomatik bilgi sağlamak. 1993’te SOLAS Sözleşmesi ile belirli gemiler için zorunlu hale geldi. Zamanla teknolojiyle evrildi. ABD 2019’da orta frekans yayınlarını sonlandırmayı düşündü. Yerine uydu sistemlerini önerdi. Türkiye’de ise 1980’lerden beri aktif kullanılır.
Navtex Nasıl Çalışıyor?
Navtex, tek yönlü yayın yapar. Kıyı istasyonları mesajları orta frekansta gönderir. Ana frekanslar 518 kHz (uluslararası, İngilizce) ve 490 kHz (yerel diller) dir. Mesajlar dar bant doğrudan yazdırma (NBDP) ile iletilir. Hız ise 100 baud’dur.
İlginizi çekebilir: Gemiye Dair Her Şey: Gemi Türleri ve İsimleri Nelerdir?
Her mesaj “ZCZC” ile başlar, “NNNN” ile biter. İçinde B1 (istasyon kimliği), B2 (konu tipi), B3 ve B4 (seri numarası) bulunur. Gemilerdeki alıcılar mesajları filtreler. İlgisiz olanları reddeder. Yayın mesafesi 200-400 deniz mili kadardır. Yüksek frekansta (4209.5 kHz) ek yayınlar yapılabilir ama standart cihazlar bunu almaz.
Örnek bir mesaj yapısı şöyle:
(sinyal aşaması >= 10 saniye)
ZCZC FE01
(mesaj metni…)
NNNN
(mesaj sonu için sinyal aşaması >= sonraki mesajdan önce 2 saniye)
Türkiye’nin Piri Reis Gemisi İçin Navtex Yayınlaması Sonrası Yunanistan’dan Tatbikat
Navtex Mesajlarının Türleri
Navtex mesajları çeşitli kategorilere ayrılır ve her biri bir harfle belirtilir:
- A – Seyir uyarıları
- B – Meteorolojik uyarılar
- C – Buz raporları
- D – Arama – kurtarma raporları ve korsan uyarıları
- E – Meteorolojik tahminler
- F – Pilot servis mesajları
- G – AIS mesajları (eskiden Decca mesajları[5])
- H – LORAN mesajları
- I – Kullanım dışı (eskiden OMEGA mesajları[5])
- J – SATNAV mesajları (GPS veya GLONASS)
- K – Diğer elektronik sistem mesajları
- L – Seyir uyarıları – A mesaj tipine ek olarak (Alıcıdan reddedilmemelidir)
- T – Test iletişimleri (Sadece Birleşik Krallık – resmi değil)
- V – Balıkçılara duyurular (Sadece ABD – şu anda kullanım dışı)
- W – Çevresel duyurular (Sadece ABD – şu anda kullanım dışı)
- X – Özel servisler – IMO NAVTEX Panel tarafından tahsis edilir
- Y – Özel servisler – IMO NAVTEX Panel tarafından tahsis edilir
- Z – Yayın yapacak mesaj olmadığını belirtir
A, B ve D tipleri zorunludur. Diğerleri geminin ihtiyacına göre seçilir.
Navtex’in Kullanım Alanları
Navtex, başta ticari gemilerde kullanılır. Ama yatlar ve balıkçı tekneleri de kullanabilir. Ana amaç deniz güvenliğini artırmaktır. Örneğin, bir fırtına uyarısı gemiyi rotadan çıkarabilir ya da bir enkaz bilgisi çarpışmayı önler. Arama-kurtarma operasyonlarında bu gibi uyarılar kritik rol oynar. Korsan bölgelerinde uyarı verir. Bir ülke deniz tatbikatı ya da deniz araması yapacağı zaman da Navtex yayınlar.
Meteoroloji tahminleri ile hava koşullarını önceden bilmek mümkündür. Türkiye’de askeri tatbikatlar için Navtex ilan edilir. Bu, belirli bölgelerde seyir kısıtlaması getirir. Navtex cihazları uygun maliyetlidir. GMDSS uyumlu olanlar 800-1500 dolar arasıdır. Eğlence amaçlı olanlar ise daha ucuz.
Türkiye’de Navtex Uygulamaları
Ülkemizde Navtex yayınları Antalya, Samsun, İstanbul ve İzmir istasyonlarından yapılır. Bu istasyonlar sivil ve askeri gemilere bilgi verir. Özellikle Doğu Akdeniz’de sık ilan edilir. Örneğin, araştırma gemileri için alan rezerve edilir. Duyurular tüm gemiler için bağlayıcıdır. Uydu sistemleriyle entegre çalışır. Navtex, denizcilikte vazgeçilmezdir. Teknoloji ilerledikçe daha verimli hale gelir. Kaptanlar bu sistemi düzenli kontrol etmelidir. Kısacası Navtex, güvenli seyir için temel bir araçtır.
Kaynak: 1
