Derlenen İlk Katalog
Bilgi genişleyip çatallandıkça, onun baskı dünyasındaki sınıflandırması da sürekli değişim geçirmek zorunda kalır. Şahsi bir kütüphanenin bile, yeni basım alanlarını ve sahibinin değişen entelektüel ilgi alanlarını yansıtacak biçimde, belli aralıklarla yeniden düzenlemesi gerekir.
MÖ 3. yüzyılda İskenderiye’de derlenen ilk kataloglardan biri Pinakes (Yunancada “ortası balmumlu tablet”) diye bilinirdi. Katalogda yer alan maddeler on ve belki de daha fazla sayıda ana sınıfa ayrılmış, bunlar da yazar tarafından alt sınıflara bölünmüştü.
Bu sistem ortadoğu ve Bizans İmparatorluğu’nda Ortaçağ başlarına dek örnek kabul edildi. Ancak, Ortaçağ Avrupa’sının üniversite kütüphanelerinde kitaplar geleneksel çalışma alanlarına yani, trivium’a (gramer, retorik ve mantık) ve quadrivium’a (aritmetik, geometri, astronomi ve müzik) göre düzenleniyordu. Tüm kitapların sabit bir yeri vardı, diğer bir deyişle kütüphane görevlisi onları bir raftan diğerine aktaramazdı. Günümüzün göreli kitap yerleşimine alışkın kütüphane görevlileri için bu oldukça tuhaf bir yaklaşım.
Dewey Onlu Sınıflandırma Sistemi
Bugün çoğu dünyanın en büyük kütüphaneleriyle ilişkilendirilen çok sayıda kütüphane sınıflandırma sistemi mevcut ama içlerinde en çok kullanılan Dewey Onlu Sınıflandırma Sistemi’dir. (DDC). Sistem 1876’da ABD’de Melvil Dewey tarafından geliştirildi ve o günden bu yana da sık sık güncellendi. DDC temelde hiyerarşik ve saymalı (enumerative) bir sistemdir.
Hiyerarşiktir çünkü konuları “doğal” altsınıflara ayrılır. Konular öncelikle, söz gelimi, edebiyat gibi 10 temel sınıfta, ardından da her sınıf, İngiliz ve Eski İngiliz Edebiyatı gibi 10 bölüme ayrılır. Daha sonra her bir bölüm, İngiliz Kurmaca Yazını gibi 10 altbölüme ayrılır. Saymalı bir sistemdir çünkü DDC tüm bu kategorilere ondalık sayı atar. Bu örnekte, sınıf 8, bölüm 82, altbölüm 823. DDC’nin 1000 altbölümü 000 (Bilgisayar Bilimi: Genellemeler: Bilgi) ile 999 (Coğrafya ve Tarih: Diğer Alanların Genel Tarihi: Yerküre Dışı Dünyalar) arasında numaralanmıştır.
Dewey sisteminin başlıca alternatifi, internet dünyasının gelişimiyle birlikte popülaritesi gitgide artan fasetli sınıflandırmadır. Bu sınıflamada, sınıflayıcının bir ayrımın raf konumunu belirtmesi gerekmez. Wyanar’ın Introduction to Cataloging and Classifiation’ına (Kataloglama ve Sınıflandırmaya Giriş) göre fasetli sınıflama “Konulara sıralı olarak sabit yerler atamak yerine, bir sınıf veya belli bir konunun, net tanımlı, karşılıklı münhasır ve tam kapsamlı yönlerini, niteliklerini veya özelliklerini kullanır.”
(İlk olarak 1930’larda, S.R. Ranganathan tarafından kullanılan) Colon sınıflandırma sisteminde ise ana konunun beş yönü şöyledir: “Kişilik” (odaklı veya en spesifik konu),” madde, “enerji” (herhangi bir aktivite operasyonu veya süreci), “uzay” ve “zaman.” Bu durumda 1971 basımlı, Japonya’daki pirinç bitkilerinde görülen virüsün yok edilmesi konulu bir kitap (belirli noktalamalar kullanılarak) şöyle sınıflandırılır. J, 381;4:5. 42’N70.
