Garip ya da Sıradışı Davranış Nedir?
Garip ya da olağandışı davranış, genel itibari ile koşullara da uygun olmayan bir davranış şeklidir. Kişilik değişimi öforik, agresif ve karamsar olunduğu zamanlarda ortaya çıkar. Kimi zaman ruh halindeki dalgalanmalar ise normaldir. Bununla beraber, olaylara karşı olağandışı tepkiler, zihinsel ya da tıbbi bir bozukluğun belirtisi olabilmektedir. Kimi örnekler trajik haberi duymaktan ya da normal olarak strese ya da ağırlığa neden olacak durumlarda temkinli olamama halinden mutluluk duyacaktır.
Olağandışı Davranış Ne Zaman Endişeye Sebep Olur?
Düş kırıklığı, kötü haber ve keder normal olarak mutlu bir insanın ruh hali olarak sıkıntıya girmesine neden olabilmektedir. Kimi zaman bir insanın ruh hali, kişiyi harap edici haberleri aldıktan sonra haftalar ya da aylarca değiştirilebilir. Fakat kimi insanlar yıllar boyunca garip ya da alışılmadık davranışlar yaşarlar.
Bu da genel olarak travmatik bir değişim geçirdikleri takdirde ya da hoş olmayan bir olaya tanıklık ettikleri zaman ortaya çıkar.
Bu davranış farklılıklarına, örneğin:
• Anksiyete: Anksiyete, bir insan bir durum karşısında tedirgin ya da gergin olduğu sırada kendisini gösterir. Bazen anksiyete yaşamak normaldir, fakat provokasyon yaşanmadan düzenli olarak gerçekleştiği takdirde, genelleşmiş anksiyete bozukluğunun bir belirtisi olabilir.
• Panik ataklar: Panik ataklar aşırı derecede korkunun yaşandığı dönemlerdir. Kimi zaman korku irrasyonel gözükebilmektedir. Bunun gibi durumlar arasında açık alanda konuşurken ya da asansöre binildiği sırada panik atak geçirmek olabilir.
• Travma sonrası stres bozukluğu: Travma sonrası stres bozukluğu, TSSB olarak da bilinmektedir, aşırı derecede yaşanılan korku, halüsinasyonlar ve geri dönüşler ile işaretlenmiş zihinsel bir durumdur. Söz konusu durum, araba kazası ya da terör saldırısı gibi travma anıları tarafından tetiklenmektedir.
• Bipolar bozukluk: Bipolar bozukluk, rahatsızlığı yaşayan kişinin ruh halinde aşırı derecede dalgalanmalara neden olabilmektedir. Genel olarak yüksek derecede tepki gösterir ve anlaşılmaz şeyler duyduğuna inanır.
• Şizofreni: Şizofreni, normal duygulara sahip olmayı, net düşünmeyi, sosyal hallerde normal davranmayı ve gerçek ile gerçek dışının ayrımını zorlaştıran zihinsel bir rahatsızlıktır.
Hormon seviyelerinde dalgalanmalara neden olabilen tıbbi durumlar da sıra dışı ya da garip davranışlara neden olabilmektedir. Bu koşullar:
• Su kaybı
• Menopoz
• Kalp krizi
• Andropoz (erkek menopozu)
Tıbbi açıdan oluşan acil durumlar sıra dışı ya da garip davranışları tetikleyebilir. Bu durumlur şunlardır:
• İnme
• Adet öncesi sendromu (PMS)
• Yetersiz beslenme
Olağandışı Davranış Ne Zaman Tıbbi Acil Durumdur?
Sıra dışı veya garip davranışların acil bir durum olup olmadığını belirleyebilmek için aşağıda yer alan semptomlara bakılmalıdır:
• Düşük solunum
• Nemli cilt
• Göğüs ağrısı
• Hızlı kalp atış hızı
• Konuşma zorluğu
• Düşük kan basıncı
• Bilinçte bulanıklık
• Baş dönmesi
• Düşük nabız
• Kollarda veya bacaklarda ağrı çekmek
• Hızlı nefes alma
• Görsel bozukluklar
Siz ya da tanıdığınız biri söz konusu semptomlardan herhangi bir tanesini yaşıyorsa, derhal tıbbi yardım istenmesi gerekir.
Olağandışı Davranış Teşhisi
Garip ya da olağandışı bir durum yaşıyorsanız, belirtileri belirli bir çizelgede not alarak doktorunuzla görüşmelisiniz.
• Eğer bir zihinsel bozukluk geçmişiniz varsa
• Günün hangi saatlerinde yaşıyorsun?
• Eğer ilaç alıyorsanız
• Tetikleyiciler neler?
• Alkol kullanıyorsanız
• Ailenizde zihinsel bozukluk öyküsü varsa
• Reçeteli ilaç kullandıktan sonra oluyor mu?
• Karşılaşabileceğiniz diğer semptomlar
• Garip davranış başladığında
• Altta yatan herhangi bir tıbbi durumunuz varsa
Bu soruların yanıtları doktorunuz için oldukça yararlı olacaktır. Alışılmadık bir davranışınızın nedeninin teşhisi konusunda yardımcı olacaklardır. Aynı zamanda sorununuzun tıbbi mi yoksa zihinsel mi olduğunu belirleme konusunda kendisine yardımcı olacaktır.
Doktorunuz muayenenin ardından kimi testler isteyebilir. Bunlar, enfeksiyon, hormon profili, glukoz seviyesi testi, tam kan sayımı testlerini içerebilir. Eğer ki ayırt edilebilir bir tıbbi duruma rastlayamaz ise kişiyi akıl sağlığı uzmanına yönlendirebilir.
