İsmini Değiştiren Ülkeler Hangileri? Ülkeler Neden İsim Değiştirir? Tarih boyunca, pek çok ülke çeşitli sebeplerle isim değişikliğine gitmiştir. Ülkelerin adlarını değiştirme motivasyonları arasında siyasi, kültürel, tarihsel, ekonomik ve jeopolitik etkenler bulunmaktadır. Siyasi sebepler, isim değişikliğinin en yaygın nedenlerinden biridir. Aynı zamanda kültürel etkenler de sıkça isim değişikliğinin arkasındaki gerekçe olarak ortaya çıkmaktadır.
Birçok ülke, kendi kimliğini yansıtmak ve özellikle sömürge geçmişine atıfta bulunmamak amacıyla tarihsel nedenlerle ismini değiştirmiştir. Jeopolitik faktörler de ülkelerin isim değişikliklerinde önemli bir rol oynayabilir. Ekonomik motivasyonlar doğrultusunda, ülke markasını güçlendirmek adına da isim değişikliği gerçekleştirilebilir.
İsmini Değiştiren Ülkeler ve Değiştirme Nedenleri
Bazı sebeplerle tarih boyunca isimini değiştiren ülkeler şu şekildedir:
İran (Pers İmparatorluğu)
MÖ 550 yılında Büyük Kiros tarafından kurulan ve Orta Doğu, Anadolu, Kuzey Afrika ve Orta Asya’nın geniş bir bölgesini içine alan tarihin en büyük imparatorluklarından biri olan Pers İmparatorluğu, yıkılmasının ardından İran’da aynı ismi korumuştur. Ülke aynı zamanda Acemistan adıyla da anılmıştır. Ancak, 1925 yılında tahta geçen ve Pehlevi hanedanlığını başlatan Şah Rıza Pehlevi, 1935 yılında ülkenin adını “İran” olarak değiştirmeye karar vermiştir.
Rıza Şah Pehlevi, Batı dünyasında Persia olarak bilinen İran’ın resmi adını 1935 yılında uluslararası alanda daha etkili olması amacıyla (“Aryanlar’ın ülkesi” anlamına gelen eski aryan kelimesinden türetilen) İran olarak değiştirmiştir. 1979 Devrimi’nden bu yana ise ülke, İran İslam Cumhuriyeti adını kullanmaktadır.
Tayland (Siyam)
1932 yılında meydana gelen kansız devrim, ülkenin mutlak monarşiden parlamenter monarşiye geçişini beraberinde getirdi. Bu değişiklik sonrasında, 1939 yılında ülkenin daha milliyetçi bir kimlik kazanması hedefiyle Siyam’dan (Siam) Tayland’a olan ad değişikliği kararı alındı.
Kral VIII. Rama tarafından 24 Haziran 1939 tarihinde imzalanan bir kararname ile gerçekleştirilen bu değişiklik, Tayca’da “Tayların ülkesi” veya “özgür insanların ülkesi” anlamına gelen “Tayland” adının kullanılmasıyla Tayların kökenine ve kültürel kimliğine atıfta bulundu. Günümüzde resmi isim olarak “Tayland Krallığı” terimi kullanılmaktadır.
Kamboçya (Demokratik Kamboçya)
Kamboçya’nın ismi geçmişte birkaç kez değişikliğe uğramıştır. Ülke, 1953 ile 1970 yılları arasında Kamboçya Krallığı olarak anılmış, ancak 1970 yılında ismi Khmer Cumhuriyeti olarak değiştirilmiştir. 1975 yılında Pol Pot liderliğindeki Kızıl Kmerler (Khmer Rouge) tarafından kurulan komünist devlet, Demokratik Kamboçya (Demokratik Kampuchea) olarak adlandırılmıştır. Kızıl Kmerlerin 1975-1979 yılları arasında yönetimde bulunduğu dönemde, ülkede yaklaşık 2 milyon Kamboçyalı öldürülmüş ve ülkenin adı Demokratik Kampuchea olarak bilinmiştir.
1989 ile 1993 yılları arasında Birleşmiş Milletler gözetiminde gerçekleşen yönetim değişikliği sonucunda, ülkenin adı Kamboçya Devleti olarak değiştirilmiştir. 1991 yılında imzalanan Paris Anlaşması’nın ardından, Kamboçya’da iç savaşı takiben barışçıl bir geçiş süreci başlamıştır. 1993 yılında yapılan seçimlerde, Norodom Sihanouk Kamboçya’nın yeni kralı olarak seçilmiş ve aynı yıl ülkenin adı resmi olarak “Kamboçya” olarak değiştirilmiştir.
Esvatini (Svaziland)
Afrika’nın güneyinde konumlanan küçük devlet Svaziland’ın adı, Birleşik Krallık’tan bağımsızlığını ilan ettiği 1968 yılında kazandığı 50. yıl dönümünde, 2018 yılında Esvatini (Eswatini / The Kingdom of Eswatini) olarak değiştirildi.
Kral Mswati III, ülkenin adını 19. yüzyılda hüküm süren Kral II. Mswati’den alan “Eswatini” olarak değiştirme kararı aldı. Bu isim değişikliği, 19 Nisan 2018 tarihinde resmi olarak yürürlüğe girdi. Svaziland ismi zaten yerel halk olan Swaziler’in dilinde “Swazilerin yurdu” veya “Svazilerin ülkesi” anlamına geliyordu ve halk arasında yaygın bir şekilde kullanılıyordu. Bu değişiklikle, ülkenin kültürel ve tarihsel bağlamı daha etkili bir şekilde yansıtılmış oldu.
İrlanda Cumhuriyeti (Serbest İrlanda Devleti)
6 Aralık 1921 tarihinde imzalanan İngiliz-İrlanda Antlaşması’nın ardından kurulan ve İngiliz Milletler Topluluğu’na bağlı bir dominyon olan Serbest İrlanda Devleti (Irish Free State), 29 Aralık 1937’de kabul edilen yeni anayasa ile Birleşik Krallık ile olan tüm bağlarını kaldırmak amacıyla adını “İrlanda” olarak değiştirdi. Bu önemli dönüşüm, ülkenin bağımsızlık sürecinin bir ifadesi olarak gerçekleşmiştir.
Cabo Verde Cumhuriyeti (Cape Verde)
Afrika’nın batı kıyısında konumlanan Yeşil Burun Adaları, Kabo Verde, Cabo Verde gibi farklı isimlerle anılan ülke, resmi adını 2013 yılında “Cabo Verde Cumhuriyeti” (“Republic of Cabo Verde”) olarak değiştirdi.
1975 yılında Portekiz’den bağımsızlığını ilan ettiğinde “Cape Verde” olarak belirlenen ülke ismi, egemenliğinin ve bağımsızlığının daha etkili bir şekilde yansıtılması amacıyla 30 Temmuz 2013 tarihinde Cape Verde Parlamentosu tarafından kabul edilen bir yasa ile değiştirildi.
İlgili devlet, resmi isminin tercüme edilmeden kullanılmasını talep etmiş ve bu nedenle Türkçe kaynaklarda Yeşil Burun Cumhuriyeti yerine Cabo Verde Cumhuriyeti ifadesi tercih edilmektedir. Bu ad değişikliği, ülkenin kimliğini ve bağımsızlığını daha net bir şekilde vurgulamaktadır.
Burkina Faso (Yukarı Volta)
1958 yılında özerk cumhuriyet statüsüne kavuşan ve 1960 yılında Fransa’dan bağımsızlığını ilan eden Afrika’nın batı kesiminde bulunan Yukarı Volta (Alto Volta) Cumhuriyeti, 1984 yılında ismini Burkina Faso olarak değiştirdi.
“Burkina Faso” terimi, ülkenin yerli dilleri olan Moré ve Dioula dillerinde “onurlu / dürüst insanların ülkesi” anlamına gelmektedir. Volta Nehri’nin kaynağı olan “Yukarı Volta” adının, ülkenin bağımsızlık ve egemenlik durumunu yeterince yansıtmadığını düşünen dönemin Cumhurbaşkanı Thomas Sankara, Burkina Faso isminin yerli halkının kimliğini ve kültürünü daha etkili bir şekilde yansıttığına inanarak bu ismi tercih etmiştir. Bu ad değişikliği, ülkenin özgünlüğünü ve bağımsızlığını daha vurgulu bir şekilde ifade etme amacını taşımaktadır.
Sri Lanka (Seylan)
Güney Asya’da, Hindistan’ın güneyinde ve Hint Okyanusu’nda konumlanan ada ülkesi Seylan, 1972 yılında Sri Lanka olarak değiştirildi. Ülke, 1948 yılında Birleşik Krallık’tan (bir dominyon olarak) bağımsızlığını ilan ettiğinde “Seylan” olarak adlandırılmıştı.
1972 yılında, Seylan hükümeti, ülkenin tarihi ve kültürel kimliğini daha iyi yansıtmak amacıyla -Seylanca ve Tamilce dillerinde “kutsal toprak” anlamına gelen- “Sri Lanka” olarak adını değiştirmeye karar verdi.
1972 yılında kabul edilen anayasa ve kurulan cumhuriyetle birlikte ülkenin resmi adı “Sri Lanka Demokratik Sosyalist Cumhuriyeti” (Democratic Socialist Republic of Sri Lanka) olarak belirlendi. Bu ad değişikliği, ülkenin kültürel mirası ve kimliği üzerinde daha uygun bir vurgu yapmayı amaçlamaktadır.
Namibia (Alman Güneybatı Afrikası)
Güneybatı Afrika’da konumlanan Namibya, geçmişte Alman Güneybatı Afrikası olarak bilinirdi. Alman Güneybatı Afrikası, 1884 yılında Almanya tarafından kolonileştirilmişti. 1915 yılında Birinci Dünya Savaşı’nın ardından Güney Afrika Cumhuriyeti tarafından işgal edildi ve 1920 yılında Milletler Cemiyeti tarafından Güney Afrika Cumhuriyeti’ne manda olarak devredildi. Alman sömürge yönetimi sona erdiğinde, ülkenin adı Namibya olarak değiştirildi.
Namibya, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 1966 yılında bağımsız bir devlet olarak tanınmıştır. 1975 yılında Güney Afrika Cumhuriyeti’nden bağımsızlığını ilan etmesine rağmen, Güney Afrika Cumhuriyeti bu bağımsızlığı tanımayarak 1989 yılına kadar ülkeyi işgal altında tutmuştur.
1989 yılında Namibya’da düzenlenen genel seçimler sonucunda bağımsızlık yanlısı SWAPO partisi iktidara gelmiştir. 21 Mart 1990 tarihinde Namibya, Güney Afrika Cumhuriyeti’nden tamamen bağımsızlığını kazanmıştır. Ülkenin resmi adı “Namibia Cumhuriyeti” olarak belirlenmiştir.
Kuzey Makedonya (Makedonya)
1991 yılında Yugoslavya’dan bağımsızlığını ilan eden Makedonya, bu süreçte “Makedonya Cumhuriyeti” adını aldı. Ancak, Yunanistan, ülkenin adının kendi tarihi ve kültürel kimliği ile örtüşmediği gerekçesiyle bu isme itiraz etti. Bu itiraz sonrasında Makedonya’nın uluslararası alanda tanınmasını ve üyeliğini gecikmeye uğradı.
Makedonya’nın adı, 12 Şubat 2019 tarihinde Yunanistan ile imzalanan Prespa Anlaşması ile “Kuzey Makedonya Cumhuriyeti” olarak değiştirildi. Yunanistan, isim değişikliği karşılığında, Makedonya’nın NATO ve AB üyeliğine destek verme taahhüdünde bulundu. Bu anlaşma, bölgesel ilişkileri düzeltme ve işbirliğini güçlendirme amacını taşıyor.
Zimbabve (Rodezya)
Rodezya, 1965 yılında Birleşik Krallık’tan tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan eden bir ülkeydi. Ancak, Birleşmiş Milletler, Rodezya’yı hiçbir zaman bağımsız bir ülke olarak tanımadı. Rodezya, 1979 yılında Birleşik Krallık, Zimbabve Afrika Milli Birliği (ZANU) ve Zimbabve Halkları Milli Birliği (ZAPU) arasında imzalanan Lancaster House Antlaşması ile bağımsızlığını kazandı.
Ülkenin adı, Güney Rodezya, Rodezya ve Zimbabve Rodezya gibi isimlerle anıldığı dönemin izlerini silmek amacıyla 1979’daki devrim sonrasında Zimbabve olarak değiştirildi.
Bu değişiklik, 18 Nisan 1980 tarihinde yapılan bağımsızlık referandumu sonrasında gerçekleşti. Referandumda, ülkenin adının “Zimbabwe” olarak değiştirilmesi yönündeki teklif, %95’in üzerinde bir oyla kabul edildi.
Zimbabve ismi, ülkenin tarihi ve kültürel kimliğini Shona dilinde “taş evi” anlamına gelen bir ifadeyle yansıttığı için tercih edildi. Bu ad, yerel dilde köklü bir anlam taşıyarak ülkenin benzersizliğini vurgulamaktadır.
Myanmar (Burma)
1948 yılında bağımsızlığını kazandıktan sonra ülke, Burma adını taşıyordu. Ancak, 1989 yılında askeri yönetim tarafından yapılan bir değişiklikle ülkenin adı Myanmar olarak değiştirildi. 27 Mayıs 1989 tarihinde, Myanmar’ın askeri diktatörlüğü tarafından yayımlanan bir kararname ile sadece ülkenin adı değil, aynı zamanda bayrağı ve milli marşı da değiştirildi. Bu değişiklik, ülkenin yönetimindeki dönüşümü ve yeni bir kimlik oluşturulmasını simgeliyordu.
Kongo Demokratik Cumhuriyeti (Zaire Cumhuriyeti)
Afrika kıtasının merkezinde bulunan ve uzun yıllar boyunca Belçika’nın sömürgesi olan ülke, bağımsızlık sonrasında çeşitli isimlerle anılmıştır ve adı birkaç kez değişmiştir.
1960 yılında Belçika’dan bağımsızlığını ilan eden ülkenin adı ilk olarak Kongo Cumhuriyeti olarak belirlendi. Ancak, 1971 yılında Zaire Cumhuriyeti olarak değiştirildi. Daha sonra, 1997 yılında ise adı Kongo Demokratik Cumhuriyeti olarak yeniden düzenlendi.
1965 yılında darbe ile iktidarı ele geçiren Mobutu Sese Seko (Joseph-Désiré Mobutu), 27 Ekim 1971 tarihinde ülkenin adını Kongo Demokratik Cumhuriyeti olan isminden Zaire olarak değiştirdi. Mobutu Sese Seko’nun diktatörlüğünün sona erdiği 1997 yılında ise ülkenin ismi bir kez daha değişti.
17 Mayıs 1997 tarihinde Laurent-Désiré Kabila’nın Mobutu Sese Seko’yu devirdiği ve cumhurbaşkanı olduğu askeri darbenin ardından, ülkenin bağımsızlık yılı olan 1960’lı yıllara dönüş amacıyla ismi tekrar Kongo Demokratik Cumhuriyeti olarak değiştirildi.
Çek Cumhuriyeti (Çekya)
3 Temmuz 2016 tarihinde Çek Cumhuriyeti Parlamentosu’nun aldığı bir kararla, ülkenin kısa adı artık “Çekya” olarak resmi olarak kullanılmaya başlandı. Bu değişiklik, tarihi ve kültürel kimliği daha iyi yansıttığı düşüncesiyle gerçekleştirilmiştir. Uluslararası alanda genellikle “Çekya” olarak anılan ülkenin, resmi belgeler ve kullanımlarla birlikte “Çek Cumhuriyeti” adının da kullanılmaya devam edeceği belirtilmiştir.
Bharat (Hindistan)
Hindistan’ın resmi adı, “Bharat” ve “India” olmak üzere iki ayrı ismi içermektedir. “Bharat” kelimesi Sanskritçe kökenlidir ve “bereketli topraklar” anlamını taşır. Diğer taraftan, “India” kelimesi eski Yunanca kökenli olup, “Hindularla dolu olan yer” anlamına gelen “Ἰνδία” (Indiā) kelimesinden türetilmiştir. Hindistan’ın anayasasının ilk maddesinde ülkenin adı, “Hindistan, yani Bharat, bir eyaletler birliğidir” şeklinde geçmektedir.
Bu bağlamda, Hindistan’ın resmi adının hem “Bharat” hem de “India” olarak kabul edilebileceği ifade edilebilir. Ancak, uluslararası alanda genellikle Hindistan’ın adı “India” olarak kullanılmaktadır. Son zamanlarda, Hindistan’ın İngiliz sömürge yönetimi dönemine ait izlerden arınmak ve kendi kültürel, tarihi kimliğini güçlendirmek amacıyla ülkenin adının “Bharat” olarak değiştirilmesi konusundaki çağrılar artmıştır. Henüz Hindistan hükümeti, ülkenin adının değiştirilmesi konusunda bir karar almamıştır.
Netherlands (Holland)
“Holland” terimi, Hollanda’nın iki bölgesiyle ilişkilidir ve ülkenin resmi adı Felemenkçe’de “alçak arazi” anlamına gelen “Nederland” (Koninkrijk der Nederlanden), İngilizce’de “Netherlands” (Kingdom of the Netherlands), Türkçe’de ise “Hollanda Krallığı” olarak ifade edilir. Bu terim genellikle sadece belirli bir coğrafi bölgeyi temsil eder ve Hollanda’nın tamamını kapsamaz. Hollanda, geniş kapsamlı resmi adıyla bir krallık olarak bilinirken, “Holland” terimi sıklıkla yanlış bir şekilde ülkenin adı olarak kullanılmaktadır.
Türkiye (Turkey)
Ülkemiz, 2021 yılında başlatılan çalışmalarla İngilizce’deki “Turkey” isminin yerine “Türkiye” olarak kullanılacağını duyurarak, 2022 yılında bu değişikliği resmileştirdi.
Uluslararası alanda ülkemizin isminin “Türkiye” olarak kullanılmasının, “ülkenin markasının daha da güçlendirilmesi ve itibarının artırılması” amacıyla yapıldığı belirtildi.
4 Aralık 2021 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan “Marka Olarak Türkiye İbaresinin Kullanımı ile İlgili 2021/24 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi” ile “Türkiye” markası, ulusal ve uluslararası platformlarda ülkenin çatı markası olarak resmiyet kazandı. Bu adımın, Türkiye’nin global alanda daha etkili bir marka olarak tanıtılmasına katkı sağlaması hedefleniyor.
İsim Değiştiren Ülkeler İle İlgili Videolar
