Islahat Fermanı, bir diğer ismi ile Islahat Hatt-ı Hümayunu Sultan Abdülmecid zamanında yayımlanan bir fermandır. Birçok köklü değişimin yapıldığı bu ferman, ortaya çıkış bakımından desteği yabancı devletlerden almıştır. Bu yazımızda Islahat fermanı nedir? Tarihi ve maddeleri nelerdir? konularına değineceğiz.
Islahat Fermanı Nedir?
1856 yılında ilan edilen Islahat Fermanı, Osmanlı Devleti sınırları içinde yaşayan gayrimüslümlere çeşitli haklar tanır. Tanzimat Fermanı’ndan sonra ortaya çıkan Islahat Fermanı’nın esasları Fransa’nın ısrarı ile belirlenmiştir.
Bab-ı Ali tarafından ilan edilen ferman Batılı devletlerin, Osmanlı içişlerine karışmasını engelleme amacı taşır. Aynı zamanda Islahat Fermanı ilan edilerek, Paris Antlaşması’nda Rusya’ya karşı Avrupalı devletler tarafından destek almak da amaçlanır.
Islahat Fermanı’nın Başlıca Maddeleri Şunlardır:
- Tüm dini gruplara din ve ibadet özgürlüğü sağlanacaktır.
- Vergi konusunda eşitlik sağlanacak, iltizam yönetimi ve cizye vergisi kaldırılacaktır.
- Gayrimüslimlere devlet görevine girme, askerlik yapma, askeri okullara girme konularında Müslümanlarla aynı haklar tanınacaktır.
- İşkence, kötü muamele yasaklanacak, hapishane ve ceza şartları iyileştirilecektir.
- Gayrimüslimlerin ibadethane, okul, mezarlık gibi yapıları tamir etmelerine, yenilerini inşa etmelerine izin verilecektir.
- Halka açık ve adil yargılanma sağlanacaktır.
- Gayrimüslimler, eyalet meclislerine seçilebilecektir. Ayrıca gayrimüslimlerin kendi işlerini görebilmeleri için cemaat meclisleri oluşturulacaktır.
Islahat Fermanı’nın Özellikleri Nelerdir?
- Islahat Fermanı’nın en önemli özelliği Müslüman olmayan kişilere tanınan haklardır. Bu haklardan en önemlisi kanun önünde eşitliktir.
- Ferman, Osmanlı vatandaşlarını güvence altına alır. Buna göre, vatandaşların can, mal ve ırz güvenliği sağlanmıştır.
- Ferman, vergiler konusunda da eşitliği getirmiştir. Buna göre herkes gelirine göre vergi vermiştir. Ayrıca, iltizam usulü de kaldırılmıştır.
- Mahkemeler açık hale gelmiştir. Bu durum, adaletsiz yargılamaların önüne geçmiştir. Ayrıca, karma mahkemeler kurulmuştur.
- Geçmişte Müslüman olmayan kişilere tanınmayan haklar düzene girmiştir. Buna göre; devlet memurluklarına, okullara ve askeri görevlere Müslüman olmayan kişiler de alınmaya başlanmıştır. Kısacası, Osmanlı topraklarında yaşayan kişilerin hakları eşit hale gelmiştir.
- Din ve mezhep özgürlüğü tanınarak Osmanlı Vatandaşlarına daha özgür yaşam hakkı gelmiştir.
- Geçmişte resmi yazışmalarda Müslüman olmayan kişilere karşı kırıcı sözcükler kullanılırdı. Islahat Fermanı ile birlikte Hristiyanlara karşı her türlü kırıcı sözcüğün kullanılması yasaklanmıştır.
- işkence ve dayak son bulmuş, Hristiyan olan kişilere il meclisine üye olma hakkı tanınmıştır.
- Osmanlı topraklarında yaşayan kişilere banka ve şirket kurabilme hakkı verilmiştir.
- Islahat Fermanı’nın en önemli özelliklerinden bir tanesi de rüşvet ya da adam kayırma gibi durumların ortadan kaldırılmasıdır.
İlgili Videolar
https://www.youtube.com/watch?v=fKKnvGXywWM
