Doğrusal Hareketler Nelerdir?

Doğrusal Hareketler Nedir: Adından da anlaşılacağı üzere bir doğru boyunca ilerleyen harekete doğrusal hareket denilmektedir. Kısaca tek boyutta olan hareket olarak da tanımlanmaktadır. Örnek vermek gerekirse bir yol boyunca zamana karşı yol alan kişi doğrusal hareket yapmış demektir.

Doğrusal hareketin bazı farklı şekilleri bulunmaktadır. Doğrusal Hareket Şekilleri Doğrusal hareket sabit hızlı (düzgün doğrusal hareket), düzgün hızlanan, düzgün yavaşlayan olmak üzere 3 şekilde yapılmaktadır.

Sabit Hızlı (Düzgün Doğrusal) Hareket Nasıldır ?

Bu hareket türünde hareket edilen süre boyunca hız değişmeden sabit kalmakta, dolayısıyla ivme sıfır olmaktadır. Sözü edilen hareketli eşit zaman aralığında eşit miktarda yol almaktadır. Hareket sırasında alınan yol “x=v*t” formülünden bulunmaktadır.

Bu formülde “x” alınan yolu, “v” hızı, “t” ise zamanı ifade etmektedir. Sabit hızlı harekette hız-zaman, konum-zaman ve ivme-zaman grafikleri yorumlanmak istendiğinde ivme sıfır olduğu için grafik çizilememektedir. Öte yandan, hareketliliğinin pozitif ya da negatif yönde olabileceği konum-zaman grafiğinde eğim hızı vermektedir.

Hareketin 0’dan başlamasına gerek olmayıp hareketli baştan hareket etmiş olarak da verilebilmektedir. Aynı şekilde cismi negatif ya da pozitif hıza sahip olabileceğini gösteren hız-zaman grafiğinde doğrusal hız çizgisinin altında kalan alan toplam yer değiştirmeyi vermektedir.

Düzgün Hızlanan Doğrusal Hareket Nasıldır ?

Sözü edilen hareket tipinde hareketliliğinin hızı belirli zaman aralığında sabit bir şekilde yani eşit miktarlarda artmaktadır. Bu hareket tipi ivmeli bir hareket olup, hareketliliğinin hızı saniyede ivmenin miktarı kadar artmaktadır.

Düzgün hızlanan doğrusal harekette konum-zaman grafiğindeki parabol çizgiye teğet bir çizgi çekildiğinde eğim elde edilmektedir. Hız-zaman grafiğinde yer alan eğim ivmeyi verirken, ivme-zaman grafiğinin altında kalan alan ise hızı vermektedir.

Düzgün Yavaşlayan Doğrusal Hareket Nasıldır ?

İvmeli hareket tiplerinden birisi olan düzgün yavaşlayan doğrusal hareket, hareketliliğinin eşit zaman aralıklarında hızını eşit miktarlarda düşürmesiyle ortaya çıkmaktadır. Hareketliliğinin hızı saniyede ivmenin miktarı kadar azalmaktadır. Ancak hızda azalma olduğu için ivmenin yönü hareket yönüne terstir. Daha iyi anlaşılmak üzere örnek vermek gerekirse yolda belirli bir hızla giden araba fren yaparak hızını belirli bir oranda azalttıktan sonra duruyorsa bu azaltma sırasında hıza ters yönde bir etki yaptığı için ivme negatif kabul edilmektedir.

Doğrusal Hareket Hesaplamalarında Kullanılan Formüller Kullanılan tüm formüller “x= v*t” formülünden, hız hesaplamalarında kullanılan grafikler ve grafiklerin yorumlanmasından elde edilmektedir. Buna göre sabit hızlı doğrusal hareket için formüller şunlardır :

Önemli Formüller :

∆X=X son –X ilk (Konum Değişimi); X=V*t (Yol denklemi); V=∆X / ∆t =( X son –X ilk ) /(tson-tilk); Vort.=(X1+X2+…+Xn)/(t1+t2+…+tn) (skaler Ortalama Hız) şeklindedir. Düzgün hızlanan harekette ∆V=a*t (Hız değişimi); Vson=V0+a*t (Cismin t anındaki hızı); X=V0*t + ½*a*t2 (Yol denklemi); V2 = V02 + 2*a*X formülleri kullanılmaktadır. Son olarak düzgün yavaşlayan harekette kullanılan formüller ise ∆V=a*t (Hız değişimi); Vson=V0 – a*t (Cismin t anındaki hızı); X=V0*t – ½*a*t2 (Yol denklemi); V2 = V02 – 2*a*X; a=∆V / ∆t (ivme)’dir.