Birleşmiş Milletler (BM) veya İngilizce adıyla United Nations, 24 Ekim 1945 tarihinde kurulan bir uluslararası organizasyondur. BM, dünya barışının korunmasını, uluslararası güvenliği sağlamayı, ekonomik iş birliği ve toplumsal-kültürel gelişmeyi teşvik etmeyi amaçlayan bir kuruluştur.
Birleşmiş Milletler, kendisini “küresel bir kuruluş olarak, adalet, güvenlik, ekonomik kalkınma ve sosyal eşitlik ilkelerini tüm dünya ülkelerine yayma amacını taşıyan” bir oluşum olarak tanımlar. BM’nin tarihinde, uluslararası ilişkilerde silah kullanımını evrensel düzeyde yasaklayan ilk anlaşma, 26 Haziran 1945 tarihinde 50 ülke tarafından imzalanan Birleşmiş Milletler Antlaşması’dır.
Birleşmiş Milletler (BM), kuruluş yıllarında 51 üye ile başladı. Ancak şu anda üyeliği kaldırılan Vatikan ve ismi değişen Çin’in yanı sıra son katılan üye olan Güney Sudan’la birlikte 193 üye ülkeyi bünyesinde barındırmaktadır. BM’nin yönetimi, merkezi New York’ta bulunan genel merkezinden yönetilmekte olup, üye ülkelerle yıllık düzenli toplantılar da bu merkezde gerçekleştirilmektedir.
Birleşmiş Milletler Ne İş Yapar?
Birleşmiş Milletler, temel olarak yukarıda da kısaca bahsettiğimizi gibi dünya barışının muhafaza edilmesi, uluslararası güvenliğin temin edilmesi, ekonomik iş birliği ve toplumsal-kültürel gelişmenin teşvik edilmesini sağlar. BM’nin organizasyonu, idari bölümlerle belirginleştirilmiştir. Bunlar arasında Genel Kurul, Güvenlik Konseyi, Ekonomik ve Sosyal Konsey, Yönetim Konseyi, Genel Sekreterlik ve Uluslararası Adalet Divanı bulunmaktadır. BM’nin en yüksek makamı Genel Sekreter’dir ve organizasyonun en tanınmış lideri olarak kabul edilir.
Birleşmiş Milletler (BM), ilk kez II. Dünya Savaşı’nın sona ermesiyle, savaşın zafer kazananları tarafından, gelecekte olası savaşları önlemek ve ulusal güvenliklerini tehlikeye atmaktan kaçınmak amacıyla önerildi. BM’nin yapısı, özellikle Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin varlığı ve etkinlikleriyle hala bu temel amacını koruduğunu göstermektedir.
Güvenlik Konseyi, on beş üyeden oluşur. Beş tanesi daimi üye statüsünde olan ve mutlak veto yetkisine sahip olan ülkelerdir. Bunlar ülkeler; ABD, Rusya, Çin, Birleşik Krallık ve Fransa’dır. Güvenlik Konseyi’nin bir karar alabilmesi için, on beşinden en az dokuzunun onayını gerektirir ve bu dokuz onay arasında daimi üyelerden herhangi birinin itiraz etmemesi gerekir.
BM içtihadına göre, veto yetkisine sahip daimi üyelerden bir veya birkaçının oy kullanmaması, bu üyelerin kararı veto ettiği anlamına gelmez. Ayrıca, daimi üyelerin çekimser kalmaları da aynı sonuca yol açar.
Birleşmiş Milletler’e Bağlı Kuruluşlar
Birleşmiş Milletler’e bağlı kuruluşlar şunlardır;
- Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)
- Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA)
- Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO)
- Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD)
- Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)
- Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO)
- Uluslararası Para Fonu (IMF)
- Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU)
- Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO)
- Birleşmiş Milletler Endüstriyel Gelişme Örgütü (UNIDO)
- Dünya Turizm Örgütü (UNWTO)
- Dünya Posta Birliği (UPU)
- Dünya Bankası (WB)
- Dünya Gıda Programı (WFP)
- Dünya Sağlık Örgütü (WHO)
- Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO)
- Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO)
Birleşmiş Milletler’e Üyelik Şartları Nelerdir?
Birleşmiş Milletler (BM), sınırlı tanıma sahip veya bağımsızlıklarını ilan etmiş ülkeleri üyelikleri için kabul eder. Bu şartlardan Vatikan muaf tutulmuştur. 14 Temmuz 2011 tarihinde Güney Sudan’ın BM’nin son üyesi olarak kabul edilmesi, BM üye sayısını 193 ülkeye ulaştırmıştır.
Birleşmiş Milletler’e üyelik için belirlenmiş bazı şartlar bulunmaktadır. Bunlar;
- BM yükümlülüklerini yerine getirmeyi taahhüt etmek ve bu yükümlülükleri yerine getirecek kapasiteye sahip olmak.
- Barışa yönelik bir taahhüt taşımak ve barışçıl bir devlet olmak.
Bununla birlikte, Birleşmiş Milletler’e üyelik için bir ülkenin önce Güvenlik Konseyi’nin önerisi sonrasında Genel Kurul tarafından onaylanması gerekmektedir.
“Dünya Beşten Büyüktür” Sözü Nereden Geliyor?
Birleşmiş Milletler (BM) içinde, ABD, Çin, İngiltere, Fransa ve Rusya gibi beş büyük ülkenin onaylamadığı veya hoşnut olmadığı bir karar alındığında, bu beş ülkeden herhangi biri veto hakkını kullanırsa, bu karar yürürlüğe konulmaz. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da bu nedenle “Dünya beşten büyüktür” sözünü her fırsatta dile getirmektedir.
Birleşmiş Milletler İle İlgili Videolar
