AİHM kurumu haber bültenlerinde ve sosyal ağlardaki paylaşımlarda sıklıkla karşımıza çıkıyor. Bu yazımızda AİHM nedir ve ne görevi yapar kısaca açıkladık. İşte AiHM hakkında merak edilenler…
AİHM Nedir?
AİHM açılımı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’dir. AİHM, uluslararası bir teşkilat olan Avrupa Konseyi’ne bağlı olarak 1959 yılında kurulmuştur. Uluslararası bir mahkeme olan AİHM, Fransa’nın Strazburg şehrindedir. AİHM, tüm Avrupa devletlerinin üyesi olduğu ayrı bir uluslararası teşkilat olan Avrupa Konseyi’nin organıdır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin içtihadı, Avrupa Birliği için asgarî standartları oluşturur.
AİHM’ye Nasıl Başvurulur?
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve ek protokolleriyle güvence altına alınmış olan temel haklar çiğnenmişse Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvurulur. Gerçek kişi, hükümet dışı kuruluşlar, kişi grupları bu yargı merciine belirli usul ve kurallar dahilinde başvurabilir. Çocukları ulusal hukuk açısından yasal konumları uygun ebevenyni temsil edebilir.
AİHM’ye gelen başvurular içeriğine göre ayrılarak özel dosyalara dönüştürülür. Başvuruların birçoğu kriterlere uymaması nedeniyle özel dosyalara dönüştürülme aşamasında elenir. AİHM başvuru koşulları şöyledir:
- İç hukuk yolları tüketildikten sonra belirtilen sürede başvuruda bulunmak
- Önemli miktarda zarara uğramış olmak ve mağdur statüsünde olmak
- Davaya konu devletin AİHS’i imzalamış olması
- AİHS’de belirtilen haklar konusunda başvuru yapılmış olması
Söz konusu şartlar oluştuğunda AİHM sitesinde yer alan başvuru formunu indirmek, doldurmak ve göndermek başvuruda bulunmak için yeterli olur. Anlaşılması güç, eksik veya hatalı doldurulmuş olan başvuru formları hemen elenir. AİHM’ye başvuruda bulunmak için avukat tarafından temsil edilme koşulu olmamakla birlikte süreç açısından faydalı olabilir.
Başvuru formunda yaşanan olay üç sayfayı geçmeyecek biçimde profesyonel bir dille olayın kronolojik sırasına göre yazılır. Şikâyeti destekleyecek emsal kararların örneklerini tarihlerine göre numaralandırarak başvuruya eklemek gerekir. Başvuru formuna eklenen belgeler başvuru sahibine geri verilmeyeceğinden belgelerin asıllarını değil, fotokopilerini vermek gerekir. Tarih atıp imzalanan dosya şu posta adresine gönderilir: The Registrar, European Court of Human Rights Council of Europe 67075 Strasbourg cedex France.
Tek bir başvuruda birden fazla sayıda devletten şikâyetçi olunabilir. Kabul edilen başvurular için farklı sayıda yargıçtan oluşan mahkemeler kurulur. Bir meseleye 1 yargıçlı mahkeme, 3 yargıçlı komite 7 yargıçlı loca ya da 17 yargıçlı büyük loca bakar.
Kaç yargıç olacağını konunun önemi ve sonucunun etki alanı genişliği belirler. Nadiren mahkeme yargılamayı halka açık olarak yapmayı tercih edilebilir. Bu durumda tüm yargılama süreci kayıt altına alınarak basın kuruluşları tarafından canlı olarak yayımlanır.
Türkiye AİHM’ye ne zaman üye oldu?
47 devlet AİHM üyesidir. Türkiye de üye devletlere dâhildir. 18 Mayıs 1954’te sözleşmeyi onaylayan Türkiye28 Ocak 1987’de bireylere de başvuru hakkı tanımıştır. Türkiye, mahkemenin zorunlu yargı yetkisini 28 Ocak 1990’da kabul etmiştir.
AİHM nedir? ile ilgili videolar
