Lozan Barış Antlaşması, 24 Temmuz 1923’te İsviçre’nin Lozan kentinde TBMM heyeti ile Fransa, Yunanistan, Britanya, İtalya, Japonya, Romanya, Bulgaristan, Yugoslavya, Portekiz ve Belçika tarafından imzalanmıştır. Bu uluslararası antlaşma, yeni kurulan Türkiye’nin modern devletinin sınırlarını tanınmasına sebep oldu.
Antlaşma, Mustafa Kemal Atatürk’ün önderlik ettiği ulusal orduların Anadolu’dan Yunan işgalci ordusunu kovdukları ve sınır dışı ettikten sonra, 11 Ekim 1922’de Mudanya’daki ateşkes anlaşmasını imzaladı. Ülkelerinin mağlup olduğunu gören İtalyan ve Fransızlar, Türkiye’nin ulusal kurtuluş hareketiyle yüzleşmemeye karar verdiler ve İstanbul işgalini kaldırdılar.
Türk Lozan Heyeti, Türk Silahlı Kuvvetlerinin muzaffer komutanı İsmet İnönü tarafından yönetildi. Barış görüşmelerinde temsil edilen ülkeler İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya ve Serbo-Hırvatistan idi. Rusya, Belçika ve Portekiz, Türk boğazı statüsünü ve feshedilmiş Osmanlı İmparatorluğu ile ilgili mali meseleleri tartışmak için anlaşma müzakerelerine sonraki aşamalarda girmiştir. Amerika Birleşik Devletleri antlaşma müzakerelerine gözlemci olarak katıldı.
Müzakereler 21 Kasım 1922’de başladı ve sekiz aydan fazla sürdü. Türkiye’nin temel kaygısı, 1920’lerin Ulusal Paktında tanımlandığı şekilde sınırlarını tanımaktı. Türkiye, türk boğazları üzerinde kontrol sahibi olmak ve teslimiyetlere son vermek istedi. Antlaşmanın sonunda, Türkiye sınırları, İskenderun ve Musul’a verilen özel hükümlerle uluslararası tanınırlık kazandı. İskenderun’un statüsü daha sonra yerel bir referandumla belirlendi ve il, 23 Haziran 1939’da Türkiye sınırlarına yasal olarak katıldı. Ancak Musul, Türkiye sınırları dışında kaldı ve Irak’ın bir parçası oldu.
LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI İÇİN TIKLAYIN
LOZAN ANTLAŞMASININ ŞARTLARI
Fransızlar ile imzalanan Ankara Antlaşmasın’da çizilen sınırlar Lozan Barış Antlaşmasında da kabul edilmiştir.
Türk-Yunan Sınırı: Türkiye-Yunanistan sınırı Mudanya Ateşkes Antlaşmasında belirlenen kriterler ile kabul edilmiştir. Yunanistan’ın Batı Anadolu’da yaptıkları tahribat için tazminat olarak Türkiye’ye Meriç Nehri’nin batısında yer alan Karaağaç istasyonu ve Bosnaköy verildi.
Irak Sınırı: Musul için antlaşma sağlanamadığı için Türkiye ve İngiltere aralarında antlaşmak için görüşeceklerdi.
Türkiye-İran Sınırı: 17 Mayıs 1639 tarihinde Safevi Devleti ve Osmanlı İmparatorluğu arasında imzalanan Kasr-ı Şirin Antlaşması’na göre belirlendi.
Adalar: Ege kıyılarında yer alan 12 ada ve Rodos 1945 yılında müttefiklere verildi. Nisan 1947 yılında ise Yunanistan’a teslim edildi.
Azınlıklar: Lozan Barış Antlaşmasında, azınlıklar Müslüman olmayanlar belirlenmiştir. Tüm azınlıklar Türk uyruklu olarak kabul edildi. Hiçbir şekilde ayrımcılık yapılmayacağı belirtildi. Antlaşma’nın 40. maddesinde şu ifadelere yer verildi;
“Müslüman olmayan azınlıklara mensup Türk uyrukları, hem hukuk bakımından hem de uygulamada, öteki Türk uyruklarıyla aynı işlemlerden ve aynı güvencelerden yararlanacaklardır. Özellikle, giderlerini kendileri ödemek üzere, her türlü hayır kurumlarıyla, dinsel ve sosyal kurumlar, her türlü okullar ve buna benzer öğretim ve eğitim kurumları kurmak, yönetmek ve denetlemek ve buralarda kendi dillerini serbestçe kullanmak ve dinsel ayinlerini serbestçe yapma konularında eşit hakka sahip olacaklardır.”
Kapitülasyonlar: Kapitülasyonlar tamamen kaldırıldı.
Osmanlı’nın Borçları: Osman İmparatorluğunun borçları Osmanlı’dan ayrılan devletler arasında paylaştırıldı. Türkiye’ye düşen miktar taksit üsülü ile Fransız Frangı olarak ödenmesi kararlaştırıldı.
Lozan Barış Antlaşması ile ilgili videolar
