İhbar süresi, çalışan birçok kişi tarafından oldukça önemli olan iş sözleşmelerinin ayrılmaz bir parçasıdır. İşçi ve işveren arasında kurulan bu anlaşma, taraflardan herhangi biri tarafından sona erdirilebilir. İş sözleşmelerinin sona erdirilmesinin pek çok nedeni olabilir. İş kanununda “haklı fesih” olarak adlandırılan geçerli bir nedenden ötürü sona erdirildiğinde, taraflar herhangi bir yasal yükümlülük ya da ceza ile karşılaşmazlar.
Ancak, “haklı fesih” dışındaki bir gerekçeyle iş sonlandırıldığında, taraflar bazı yükümlülüklere tabi olabilirler. İhbar süresi, başka bir deyişle “İhbar öneli,” tarafların bu yükümlülüklerinin başında gelen önemli bir uygulamadır. Bu süreç, iş sözleşmesinin sona erdirilmesi durumunda taraflar arasındaki yükümlülükleri düzenler.
Sözleşme feshi, “haklı fesih” koşullarını karşılamadığı takdirde, önceden belirli bir süre içinde yapılan sözleşmeyi sona erdirmek mümkün değildir. İş sözleşmesinin sonlandırılabilmesi için bu süreye ihbar süresi adı verilir. İşçi ve işveren, işyerindeki hizmet sürelerine göre belirli bir süre öncesinden birbirlerine bildirimde bulunmak zorundadır.
İhbar süresi uygulaması, işverenin işçiyi bu süre içinde yaptırımsız bir şekilde işten çıkarmasını veya işçinin belirlenen süreden önce işvereni haberdar etmeden işten ayrılmasını daha zor hale getirir. İhbar süresi, işçinin iş yerinde geçirdiği süreyle doğru orantılı olarak değişir. Çalışanın iş yerindeki hizmet süresi ne kadar uzunsa, ihbar süresi de yasal düzenlemelerin öngördüğü şekilde daha uzun olur.
İhbar Süresi Ne Zaman Başlar?
Ülkemizde işten çıkış bildirimleri genellikle günün sonunda mesai saati yaklaşırken gerçekleşir. Eğer işçinin işten ayrılacağı tarih başlangıçta çalışma saatlerinin başında belirtilmemişse, bu bildirim mesai sonuna ertelenirse, ihbar süresi, bildirimin yapıldığı tarihten itibaren bir sonraki gün başlayacaktır.
Bu sürenin ne kadar süreceğini belirlemek için ihbar süresinin uzunluğunu bilmek önemlidir. Örneğin, iki haftalık bir ihbar süresi varsa, bildirimin yapıldığı tarihten itibaren 14 gün sayılmalıdır. 14. günün sonunda ise iş sözleşmesi resmi olarak sona ermiş olacaktır.
İhbar Süresi Nasıl Hesaplanır?
İhbar tazminatı hesaplamaları, kanunda belirtilen ihbar sürelerine dayandırılır. İşçinin çalıştığı süreyle orantılı olarak ihbar süresi belirlenmişse, uygulanacak ihbar tazminatı da bu sürenin ücret karşılığı olarak belirlenir. İş Kanunu, ihbar sürelerinin nasıl hesaplanacağı konusunda açık hükümler içermektedir. Kanunun belirttiği yöntem şu şekildedir:
- 6 aydan az süreyle çalışanlar için ihbar süresi 2 haftadır.
- 6 aydan fazla, 1,5 yıldan az süreyle çalışanlar için ihbar süresi 4 haftadır.
- 1,5 yıldan fazla, 3 yıldan az süreyle çalışanlar için ihbar süresi 6 haftadır.
- 3 yıldan fazla süreyle çalışanlar için ihbar süresi 8 haftadır.
İhbar süreleri, resmi mevzuatta haftalarla ifade edilmiş olup, takvim günleri cinsinden hesaplanır. İhbar süresinin hesaplamasında, hafta sonları ve resmi tatiller de dahil edilir. Bildirim yapılacak gün, işçinin kıdem süresine ve ihbar süresinin uzunluğuna göre belirlenir. Bu süreler ve tazminatlar, iş sözleşmeleri tarafından artırılabileceği gibi, daha kısa bir süre belirlenmesi yasal olarak mümkün değildir.
