Kadıköy ve Fenerbahçesi;
İstanbul’un Kadıköy yakası; Tanrı’nın yeryüzünü yaratırken mutlak suretle ayrıcalıklı davrandığı bir eşsiz yöre… Tarihlerin 1900 yılına henüz ulaşamadığı İstanbul’da, Kalamış’ıyla, Fenerbahçe’siyle, Suadiye’si, Caddebostan’ı, Moda’sı ile birlikte adeta rüya gibi…
Kuşdili Çayırında İlk Futbol Oyunu;
İlk gerçekleştirilen futbol oyununun, şimdiki anlamıyla ilk olarak 1823 yılında İngiltere’de oynanmaya başlamasından bu yana yıllar yıllar geçti. Nihayet tarih 1890’lı yıllara dayandığında, Moda’da yaşayan İngiliz’ler de bu keyifli spordan haberdardır ve yemyeşil arsaların yer aldığı Kadıköy’ün geniş alanlarında, bu oyunu (futbolu) oynamaya başlamışlardır. İzlemesi oldukça keyifli olan bu oyunun, civardaki Türk gençlerinde de ilgi uyandıracak ve bu oyunu onlara sevdireceği kaçınılmazdı.
Ancak ne var ki, o dönemde devam etmekte olan Monarşi rejiminden dolayı Müslüman Türkler’in cemiyet kurmanın ve hatta var olan cemiyetlere üye olmanın dahi yasak olduğu bu dönemde, Kadıköy’ün çayırlarında top oynayan İngiliz gençlere eşlik eden yine Rum gençleriydi.
Her gün akşamüstü özellikle Kuşdili Çayırında oynanan bu futbol maçları veya antrenmanları, Kadıköy sakinlerinin büyük bir bölümünün ilgisini çekmekte, genelde akşamüstleri oynanan bu oyun için, Moda’dan, Haydarpaşa’dan, Kalamış’tan ve hatta Kuyubaşı civarlarından gelen öbek öbek insanı, hava durumuna, gününe göre büyük ya da küçük kümeler şeklinde bu yeni oyunu seyretmeye yöneltmekteydi.
Kadıköy halkının büyük bir bölümü, Kurbağalıdere’nin kenarında yer alan salaş tiyatroda Komik Hasan’ın tuluat kumpanyası yok ise Kuşdili Çayırı’na doğru yol alırlardı. Eğer ki günlerden Cuma ya da Pazar ise Moda’ya doğru şu andaki Fenerbahçe Stadyumu’nun yer aldığı Papazın Çayırı’na doğru yol alırlardı.
Tüusüz gençler, burma bıyıklı adamlar, hanım nineler ve boy boy çocuklarıyla orta yaşlı kadınlar, ellerinde getirdikleri kilimleri yere sererek izler, erkeklerin kimisi toprağın üzerine bağdaş kurar kimisi de bir taşa tüneyiverir, kimisi ise ayakta dururdu. Dondurmacısı, sucusu, baloncusu, simitçisi, kağıt helvacısı satıcıların her çeşidi burada gezerler, bu bölgeyi adeta bir panayıra çevirirlerdi.
Ortadaki büyük sahada ise kapı gibi adamlar, renkli gömleklerinin kolları sıvanmış, göğüsleri açık, bacaklarından diz kapaklarına dek şortlu bir alay adam koşuşurlar, birbirleriyle çarpışıp, alt alta üst üste mecelleşirler, sorsanız top oynarlardı. Ortada oynan bu oyundan heveslenen gençler de Kadıköy’ün arsalarında onlar gibi koşturup top oynamaya heveslenir, topa en çok vuran ile onu en çok havalara atan erbab sayılırdı.
Kadıköy Football Assocication;
1890’lı yıllarda İstanbul Moda’da yaşamakta olan İngiliz ailelerinden Giraud, La Fontaine, Armitage, Whittall, Pears, Charnaud aileleri Kadıköy ve Moda’nın çayırlarında kendi aralarında söz konusu oyunu yeni yeni oynamaya başladıkları sırasında İzmir’de yaşamakta olan İngiliz aileleri, Bornova çayırlarında bu oyunu oynamaya başlayalı çok olmuştu. Moda’da futbolla ilk kez tanışan ailelerin İstanbul’da İngiltere elçiliği görevlileriyle kendi aralarında yaptıkları maç rekabetini, 1894 tarihinde İzmir’de “Football Club Smyrne” nin kurulmasıyla birlikte İstanbul-İzmir rekabeti izlenmeye başlıyordu.
Tarihler 1897 yılını gösterdiğinde James La Fontaine ve dostları Kadıköy yakasında ilk futbol takımı olarak Kadıköy Football Association adı ile toplanıyor, takımdaki Rum, Ermeni ve İngiliz gençleri, genel olarak İstanbul’a sefere gelmiş olan gemicilerle oynamış oldukları oyunu Kadıköy’ün geniş çayırlarında sürdürüyor ve her akşam üstü kalabalık bir seyirci kitlesine izlettiriyorlardı. “Football Association” takımı, iki yıl içinde “İzmir Karması” ile futbol maçları yapmaya yönelmişlerdi.
“BLACK STOCKINGS FC” Kuruluyor;
Sultan 2. Abdülhamid’in padişahlık yaptığı o dönemde, mevcuttaki Monarşi rejiminin korunması amacı ile Türk gençlerinin dernek kurmaları kesinlikle yasaktı. Bu da kendi topraklarında yabancı yaşıtlarının dernek, cemiyet kurup bu oyunu oynaması Türk gençlerinin yaşıtı yabancı gençlere gıpta ile bakmasına neden oluyordu.
Her şeyi göze alan deniz öğrencisi Fuat Hüsnü (Kayacan), eski hariciyecilerden Reşat Danyal ve Mehmet Ali ile birlikte, Kuşdili’nde Papazın Çayırı adı verilmiş olan topraklarda meşin yuvarlağa birçok vuruş yapan arkadaşları bu büyük özlemin sona ermesini istiyorlar ve 1899 yılında dönemin jurnalcilerinden ve hafiyelerinin dikkatlerinden kaçmak ve kurtulmak için İngiliz adı altında Black Stockings FC (Siyah Çoraplılar Futbol Kulübü)’nü kurmuşlardır. Fakat kırmızı üst formaları ve siyah çorapları ile Türk gençlerinin bir araya gelerek kurdukları bu ilk Türk futbol ve spor topluluğu henüz ilk maçlarında hafiyelerin baskını sonucunda hemen dağılmış bulunuyordu.
1899; Fenerbahçe’nin Gerçek Kuruluş Yılı
Burada en dikkat çekici ayrıntı; Fenerbahçe Spor Kulübü’nün Black Stockings FC adı ile 1899 yılındaki bu ilk girişimine öncülük eden gençler ile, sonraki yıllarda kurulacak Kadıköy Futbol Kulübü (1902) ve Fenerbahçe Futbol Kulübü (1907) adı altında bir araya gelen gençlerin genel olarak aynı kişiler olacağıydı. Dolayısıyla FENERBAHÇE KULÜBÜ kuruluşunu gayri resmi olarak 1899 yılında tamamlamış, ne var ki iki kez kapatılmaları nedeniyle faaliyetlerine ancak ve ancak resmi kuruluş yılları olan 1907 yılında gerçekleştirebilmişti.
Fenerbahçe: Bir Tutkunun Tarihi (Belgesel)
Kıraç – 100. Yıl Şarkısı (Official Video)
