Bulut tohumlama, atmosferdeki yağış miktarını değiştirmek amacıyla bulut içindeki bazı fiziksel süreçleri bilinçli bir şekilde değiştirerek gerçekleştirilen bir hava durumu müdahalesidir. Hem yağış miktarını artırmak hem de havadaki sisi dağıtmak amacıyla kullanılabilen bu yöntem, özenle uygulandığında olumlu sonuçlar ortaya koyabilir. Ancak, yağış artırma amacıyla kullanıldığında istenen sonuç elde edilemeyebilir ve hatta ters etkiler doğurabilir.
Bu yöntemin ilk uygulamaları 1940’lı yıllarda gerçekleşmiştir ve Vincent Schaefer ile Irving Langmuir’in uçaklar aracılığıyla gerçekleştirdikleri ezilmiş kuru buz (katı karbondioksit) parçacıklarıyla bulutlara müdahaleleriyle başlamıştır. Kullanılan bu parçacıklar, bulut içindeki havayı damlalar oluşuncaya kadar soğutur ve bu damlalar -40°C sıcaklığının altına indiğinde donar.
Donma sonucunda oluşan buz kristalleri birleşerek yağış oluşturacak kadar büyür. Bu yöntemde etkili olan maddeler arasında kurşun iyodür ve bakır sülfürün yanı sıra en çok tercih edilen madde gümüş iyodürdür. Yağmur damlalarının oluşumu, Bergeron-Findeisen teorisi ile açıklanabilir. Bu teoriye göre, yağışın oluşması için buz kristallerinin varlığı zorunludur. Ancak, daha sonraki araştırmalarda buz kristalleri olmadan da yağışın mümkün olduğu belirlenmiştir.
Bergeron ve Findesien teorisine göre, içinde buz ve su bulunan iki ayrı ortamın sıcaklıkları eşit olduğunda, buzun buhar basıncı suyun buhar basıncından daha düşüktür. Aynı ortamda hem su hem de buz bulunduğunda, havanın nemi suya göre doymamış, buza göre ise %100 doymuş durumdadır. Bu durum, su için yoğunlaşma başlamasına rağmen buz kristalleri üzerinde yoğunlaşmanın devam etmesine neden olur.
Buz kristalleri sürekli büyüdükçe, bulut damlacıkları da buharlaşmaya başlar ve artan kristaller yağış olarak düşer. Bu düşen kristaller, birleşerek daha büyük hale gelir; eğer düşerken bulutun altındaki hava yeterince ılıksa yağmur, ılık olmazsa dolu veya kar şeklinde yere ulaşır.
Bulut tohumlaması için en etkili madde gümüş iyodürdür. Eğer bir buluttaki yağış tahmin edilemiyorsa, tohumlamanın etkili olup olmayacağı kesin olarak bilinememektedir. Bu nedenle, yağışı gerçekleştirebilecek uygun bulutlar mevcut olmalıdır.
Bulut Tohumlamada Kullanılan Yöntemler Nelerdir?
Bulut tohumlamada üç farklı yöntem bulunmaktadır. Bu yöntemler şunlardır:
- Statik Bulut Tohumlama: Bu yöntemde, gümüş iyodür gibi kimyasal maddeler bulut içine yayılarak gerçekleştirilir.
- Dinamik Bulut Tohumlama: Bu yöntemde ise yerden dikey hava akımlarını artırarak bulutların daha fazla suyu yağmura dönüştürme amaçlanır.
- Higroskopik (Nem Çeken) Bulut Tohumlama: Bu yöntemde, bulutların alt kısımlarına patlayıcılar ve fişekler aracılığıyla tuz dağıtarak higroskopik etkileşim sağlanır.
Bulut Tohumlamanın Etkileri ve Dezavantajları Nelerdir?
Bulut tohumlamayla en iyi sonuçlar, yağışın bol olduğu bölgelerde ve mevsimlerde elde edilebilir. Ancak, bir yerde bulut tohumlamasıyla yağış artarken, başka bir yerde yağış miktarı azalabilir. Bulut tohumlarının etkileri yer ve koşullara bağlıdır. Bazı yerlerde etkili olmayabilirken, uygun şartlarda uygulandığında yağış miktarını %5 ila %20 arasında artırabilir.
Dolayısıyla, kesin bir çözüm olmaktan uzaktır. Bunun yanı sıra, bulut tohumları beklenenden fazla dolu yağışına neden olabilir. Bu da çevresel ve ekolojik zararlara yol açabilir. Bu durum, hem maddi hem de manevi olarak uzun vadeli olumsuz sonuçlar doğurabilir. Ayrıca, birçok ülke tarafından maliyet açısından da tercih edilmemektedir.
İşin bir de başka yönü var. Dünyanın olağan işleyişine müdahele edip yağmur yağmasını sağlıyorsunuz. Bu tarz mühadaleler ters teperek çok ağır sonuçlara sebebiyet verebilir. Bulut tohumlama kötü amaçla kullanılırsa istenilen bölgeye içerisinde insan sağlığına zararlı olan su damlacıkları yağdırılarak farklı olaylara sebebiye verilebilir.
Bulut Tohumlama İle İlgili Videolar
