LGBT Nedir, Onur Yürüyüşü Nedir?

Kimilerine göre insanlar ırk, cinsiyet, milliyet, yaş, statü, renk, din ve dil gibi unsurlara göre kategoriye ayrılır. LGBT’ler de farklı sosyal politika alanlarında ayrımcılığa maruz kalan ve uzun yıllardır yok sayılmış bir toplumsal kesimdir. Oysa insanı insan yapan cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği değil, kendi kişiliğidir. Bu yazımızda LGBT nedir, LGBT’ler kimlerdir ve LGBT Onur Yürüyüşü neden ve ne zaman yapılır sorularını yanıtlıyoruz.

LGBT nedir?

Türkiye’de ‘80’lerin ortalarında bir kimlik mücadelesi şeklinde ifade edebileceğimiz LGBT eylemleri başlamıştır. Günümüzde LGBT hareketi etkisini artmıştır. Bu durumda LGBT açılımı nedir, kimler LGBT’dir sorularını gündeme getirmiştir. 1990’lı yıllarının sonrasında kullanılmaya başlanmış olan LGBT terimi, lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender kişileri temsil eder.

LGBT lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender sözcüklerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. Eşicinsel kelimesi, travesti, transeksüel ve biseksüelliği kapsamadığından LGBT çatı kelime olmaktan çıkmıştır. Lezbiyenlerin “yok sayılması” nedeniyle L harfi başa alınmıştır. Yurtdışındaki bazı örgütler kelimeye interseksüelleri temsiI eden I ya da queeri temsil eden Q harflerini eklemişlerdir.

LGBT sembollerinden biri 1978 yılında Gilbert Baker tarafından tasarlanan gökkuşağı bayrağıdır. 8 çizgili eşcinsel bayrağı 1978-1979 yılları arasında yenilenmiştir. Pembe kumaşın da dahil olduğu LGBT bayrağı bugünkü haliyle ilk defa Amerika Birleşik Devletleri’ndeki LGBT Onur Yürüyüşü’nde kullanılmıştır. LGBT simgesi olarak pek çok ülkede karşımıza çıkan LGBT bayrağı; mor, mavi, yeşil, sarı, turuncu ve kırmızı renkler barındırır.

LGBT kavramları şöyledir:

Eşcinsel: Cinsel ve duygusal olarak kendi cinsiyetini tercih eden kişiler eşcinsel olarak adlandırılır. Erkek eşcinsellere gey, kadın eşcinsellere lezbiyen denir. Her iki cinsiyette erkek veya kadın ile birlikte olmayı tercih edenlere ise biseksüel denir.
Transseksüel: . Doğdukları cinsiyete ait hissetmeyen ve karşı cinse daha yakın hissedenler fiziksel operasyonlarla ait hissettikleri cinsiyete sahip olur.
İnterseks: Hem erkeksi hem de kadınsı cinsiyet özelliklerine sahip olan interseksüeller her iki cinse de duygusal ve cinsel çekim hissedebilir.
Queer: Kuir olarak da ifade edilen bu kavram, heteroseksüel veya ikili cinsiyet sistemine uymayan şemsiye terimdir. Kimlik tanımları üzerinden genelleme yapmanın doğru olmadığını ifade eder.
Homofobi: eşcinsel bireylere yönelik ayrımcılık ve şiddeti tetikleyen homofobi, eşcinsellere karşı duygusal ve sosyal açıdan olumsuz tutuma sahip olma durumudur.
Transfobi: Bu kavram travestilere ve transseksüellere karşı ayrımcılık, önyargı ve nefreti ifade eder. Transfobik kişiler travestileri ve transseksüelleri dışlayarak, aşağılayarak veya gyok sayarak psikolojik şiddet uygular.

LGBT Onur Yürüyüşü Nedir?

1969’da Amerika Birleşik Devletleri’nin New York şehrindeki Stonewall Inn isimli barda toplumun baskısına dayanamayan eşcinseller ayaklanma başlatmış ve kendilerine baskı uygulayan polisi barda rehin alıp 4 gün sokaklarda çatışmışlardır. O gün LGBT mücadelesinin dönüm noktası olmuştur. Stonewall ayaklanma tarihinin yıl dönümünde (Haziran ayının sonları) LGBT’ler ve LGBT bireyleri destekleyenlerin katılımıyla gerçekleştirilen etkinlik Onur Yürüyüşü olarak adlandırılır.

Türkiye’de Onur Haftası ilk defa İstanbul’da “Cinsel Özgürlük Haftası” adıyla 1993 yılında kutlanmak istenmiş fakat yasaklamalar, gözaltılar ve yurt dışından gelen konukların sınır dışı edilmesiyle etkinlik gerçekleştirilememiştir. İlk Onur Yürüyüşü 2003’te İstanbul’da düzenlenmiştir. İstanbul Valiliği, 2015 yılında Onur Yürüyüşü’ne yasak getirmiştir. 2020’de pandemi nedeniyle ilk defa çevrimiçi Global Onur Haftası etkinliği düzenlenmiştir.