Nizamülmülk Kimdir?

Tam adı: Ebu Ali Kıvamuddin Hasan bin İshak et-Tûsî / Nizamülmülk
Doğum tarihi: 10 Nisan 1018
Ölüm tarihi: 14 Ekim 1092
Doğum yeri: Tus, Horasan
Ölüm yeri: Nihavend, Büyük Selçuklu İmparatorluğu
Çocuk (ları): Ahmed bin Nizâmülmülk, Şemsülmülk Osman, Müeyyidülmülk, Fahrülmülk, İzzülmülk, Ziyaülmülk, İmadülmülk
Mesleği: Devlet adamı, siyaset bilimcisi, vezir
Aktif Yılları: 1063 – 1092 yılları arası

Hakkında

Nizamülmülk kimdir? Nizamülmülk, 10 Nisan 1018 doğumlu Farslı devlet adamı ve siyaset bilimcisidir. Büyük Selçuklu Devleti’nin veziri ve aynı zamanda Siyâsetnâme isimli siyaset konulu kitabın yazarıdır. Nizamülmülk ismi, devlet düzeni anlamına gelmektedir. Asıl adı Ebu Ali Kıvamuddin Hasan bin İshak et-Tûsî’dir.

İran’ın, Horasan bölgesinin Tus şehrinde dünyaya gelen Nizamülmülk, Gazne Devleti’nin sınırlarında bulunan bir döneme denk gelmiştir. İlk olarak devlet adına görev yapmaya Gazne sultanları için başlamıştır. Gazne Devleti’nin Horasan bölgesinin valisinin yanında çalışmaya başladıktan sonra 1059’da Gazneli Devleti’ne Horasan valisi olmuştur. 1064’te Büyük Selçuklu Devleti’ne vezir olarak atanmıştır.

O dönemin halifesi olan Kaim Biemrillah tarafından Nizamülmülk unvanı kendisine taltif edilmiştir. Böylelikle bu unvanla tanınmaya başlamıştır.

İlginizi çekebilir: Alparslan: Büyük Selçuklu Dizi Konusu ve Oyuncuları

Vezirliğiyle birlikte 1064 yılından öldürüldüğü 1092 senesine kadar aralıksız olarak 29 yıl boyunca Büyük Selçuklu Devleti’ne hizmet etmiştir. Alp Arslan ve Melik Şah Hükümdarlarının dönemlerinde vezirlik gibi önemli bir görevi yapmıştır.

Nizamülmülk’ün meclisi sanat ve bilim adamlarının toplandığı bir yer haline gelmiştir. Abbasi halifesi de, kendisine ve meclisine hürmet eder, danışırdı. Devlet düzenini ve asayişi korumasıyla başarılı bir vezir olduğu yayılan Nizamülmülk’ün aynı zamanda birçok cami, mescit ve vakıf eserleri bulunmaktadır.

Büyük Selçuklu Devleti için önemli bir devlet görevlisi olan Nizamülmülk devlet adına idari, adli, mali, askeri, sosyal ve kültürel birçok sahada yenilikler yapmıştır. Siyeru’l-mülk veya en çok bilinen adı Siyasetname olan siyaset konulu önemli bir eser ortaya koymuştur. Birçok şehirde Nizamiye Medreselerini kurmuştur. Öğrencilere sağlanan burs ve yurt hizmetlerinin mucidi olarak bilinir. Aynı zamanda devletlerin toprak idaresi için oluşturulan hukuku yenilik ikta sisteminin mucididir. Dünyadaki ilk istihbarat teşkilatının ise kurucusu olarak tanımlanır.

14 Ekim 1092 tarihinde Nizamülmülk, Hasan Sabbah’ın kurucusu olduğu Haşhaşi tarikatından bir üyenin kendisini sırtından hançerlemesi sonucunda şehit edilir. Mezarı, İran’ın İsfahan kentinde bulunmaktadır.