Askeri Darbe Nedir? Darbe Yapılan Ülkeler

Mustafa Ersan24 Eylül 2023

171

Askeri darbe, bir ülkede silahlı kuvvetlerin mensubu olan askerlerin ülke yönetimine zorla el koymasına verilen bir isimdir. Genellikle hükümetlerin sosyal ve ekonomik problemleri çözmekte başarısız kaldıkları iddia edilerek başlayan bir süreçtir.

Bazen ordu tarafından hükümete muhtıralar verilir. Bu da darbeye benzer sonuçlar yaratabilir. Darbeciler, çoğu zaman orduyu eylemlerine karşı tarafsız tutma, iktidarı ele geçirme, liderleri devirme, radyo ve televizyon gibi iletişim kanallarını ele geçirerek devlet kurumları üzerinde iktidar kurma ve santraller gibi temel altyapıyı kontrol etme fırsatını yakalar.

Darbeden sonra ordu, hükümet biçimiyle ilgili sorunlarla karşı karşıya kalır. Latin Amerika’daki darbelerden sonra, farklı rütbelerdeki askerlerden oluşan askeri cuntalar oldukça yaygındır. Afrika ve Türkiye’de de askeri hükümet ile işbirliği içinde devrimci parlamentoların oluşturulması ve bu üyelerin askeri hükümet tarafından seçilmesi yaygın olarak kullanılmaktadır.

27 Mayıs 1960 ve 12 Eylül 1980 darbeleriyle iktidarı ele geçiren askeri cunta olan Milli Birlik Komitesi ya da Milli Güvenlik Kurulu, ülkeyi mutlak surette yönetti. Danışma Meclisi adına seçilmiş sivil temsilcilerden oluşan ancak adil bir şekilde temsil edilen bir meclisti. Anca kMilli Birlik Komitesi ya da Milli Güvenlik Kuruluna karşı zayıf direnç gösterdi.

Türkiye Cumhuriyeti Gazi Mustafa Kemal Atatürk liderliğinde 1923 senesinde kuruldu. O günden bu yana toplamda 8 olay yaşandı Bunlar;

27 Mayıs 1960 Darbesi
22 Şubat Ayaklanması
12 Mart 1971 Muhtırası
12 Eylül 1980 Darbesi
28 Şubat 1997 Süreci
27 Nisan 2007 E-Muhtırası
15 Temmuz 2016 Darbe Girişimi

Türkiye’de darbe ile hükümetin başına geçen Cumhurbaşkanları ise şunlardır;

Cemal Gürsel (27 Mayıs 1960 – 28 Mart 1966)
Kenan Evren (9 Kasım 1982 – 9 Kasım 1989)

Yakın Zamanda Dünyada Askeri Darbe İle Yönetime Gelenler

Askeri darbe olayları tüm dünyada olabilmektedir. Son 50-60 yılda pek çok kez darbe ile karşı karşıya kalındı. Bu ülkeler ve darbe ile başa gelen kişiler şunlardır;

Yıl	Ülke	Darbeci
1960	Türkiye	Cemal Gürsel
1960	Güney Kore	Hoe Jeong
1963	Suriye	Luay el-Attasi
1967	Yunanistan	Yorgo Papadopulos
1968	Irak	Saddam Hüseyin
1969	Libya	Muammer Kaddafi
1970	Umman	Kâbus bin Seyd El Ebu Seyd
1970	Suriye	Hafız Esad
1973	Şili	Augusto Pinochet
1978	Pakistan	Ziya ül Hak
1979	Ekvator Ginesi	Teodoro Obiang Nguema Mbasogo
1980	Türkiye	Kenan Evren
1980	Güney Kore	Chun Duhwan
1984	Gine	Lansana Conté
1985	Uganda	İdi Amin
1987	Burkina Faso	Blaise Compaoré
1987	Tunus	Zeynel Abidin Bin Ali
1988	Myanmar	Than Shwe
1989	Sudan	Ömer el-Beşir
1991	Gürcistan	Tengis Kitovani
1994	Gambiya	Yahya Jammeh*
1994	Sırbistan	Ratko Mladiç*
1995	Katar	Hamad bin Halife es-Sani
1999	Pakistan	Pervez Müşerref
2003	Orta Afrika Cumhuriyeti	François Bozizé*
2006	Fiji	Frank Bainimarama
2008	Moritanya	Muhammed Veled Abdül Aziz
2009	Madagaskar	Andry Rajoelina
2009	Honduras	Roberto Micheletti
2013	Mısır	Abdülfettah El Sisi
2014	Tayland	Prayuth Chan-ocha
2019	Venezuela	Juan Guaido
2020	Mali	Asimi Goita
2021	Sudan	Abdülfettah el-Burhan
2021	Myanmar	Min Aung Hlaing

Avrupa’da Hiç Darbe Olayları Yaşanmadı Mı?

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi darbe olayları her ülkenin başına gelebilir. Tarihte Avrupa ülkeleri de darbe olayları ile mücadele etmiştir. Aşağıdaki listede Türkiye’de dahil Avrupa’da meydana gelen darbe olaylarının yaşandığı ülkeleri ve yılları görebilirsiniz;